İlköğretim okul müdürlerinin stresle başa çıkma stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi

Bu arastırma Izmir ili merkez ilçelerinde bulunan ilkögretim okullarında görev yapan okul müdürlerinin stresle basa çıkma stratejileri arasındaki farkın bazı degiskenler açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Arastırma tarama modelinin kullanıldıgı betimsel bir çalısmadır. Arastırmada kullanılan veri toplama aracı üç bölümden olusmaktadır. Ilk bölümde, arastırmaya katılan okul müdürlerine iliskin kisisel bilgiler, ikinci bölümde okul müdürleriyle ilgili stresle basa çıkma tarzlarının belirlenmesine yönelik olarak kullanılan, Sahin ve Durak (1995) tarafından üniversite ögrencilerinin psikolojik stres belirtilerini ölçmek amacıyla Lazarus ve Folkman’un bas etme envanterinden hareketle uyardıkları 30 maddeden olusan “Stresle Basa Çıkma Tarzları Ölçegi”, ve üçüncü bölümde, ilk kez endüstride kullanılmak amacıyla Porter (1961:1-10) tarafından, Maslow gereksinim sıra düzeni degistirilerek gelistirilen ve Yalçınkaya (2000) tarafından Türkçe’ye uyarlanan, 13 maddelik “Is Doyum Ölçegi” yer almaktadır. Arastırmanın evrenini 2007-2008 egitim ve ögretim yılında Izmir ili merkez ilçelerinde (Bornova, Buca, Karsıyaka, Konak) bulunan ilkögretim okullarında görev yapan okul müdürleri olusturmaktadır. Örnekleme ise evrenden seçkisiz örneklem yoluyla seçilen 118 okul müdürü dâhil edilmistir. Ölçekler aracılıgıyla toplanan veriler bilgisayarda SPSS 13.0 programı kullanılarak çözümlenmistir. Problem ve alt problemlerin özelligi dikkate alınarak dagılımları belirlemede yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, degiskenler arasında farkın belirlenmesinde parametrik (t, F); farkın kaynagını bulmak amacıyla Scheffée ve LSD anlamlılık testleri, bagımsız degiskenlerin, bagımlı degiskenlerle iliskisinin yönü ve gücünü belirlemek için Pearson moment korelasyon istatistigi teknigi ve bagımsız degiskenlerin tek adımda girilip degerlendirildigi enter teknigi kullanılmıstır. Arastırmanın bulguları sunlardır: 13- Okul müdürleri stresle basa çıkmada ölçegin tümünde en çok kendine güvenli yaklasımı tercih ederken, en az boyun egen yaklasımı izlemekte; çaresiz yaklasımı ikinci sırada tercih ederlerken, sosyal destege basvurma yaklasımını ise dördüncü sırada tercih etmektedirler. 14- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları cinsiyet degiskenine göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Kadın ve erkek okul müdürleri stresle basa çıkmada en fazla güvenli yaklasım stratejisine, en az ise boyun egen yaklasım stratejisine basvurmaktadır. 15- .Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, mezun oldukları okullara göre anlamlı farklılık göstermemektedir. 16- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, branslara göre anlamlı farklılık göstermemektedir. 17- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, ögretmenlikteki çalısma sürelerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Çaresiz yaklasım stratejisine 6-10 yıl arasında ögretmen olarak çalısma kıdemi bulunan müdürler, daha çok basvurmaktadır. 18- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, müdürlükteki çalısma sürelerine göre anlamlı farklılık göstermektedir 16-20 yıl ve üstü bir mesleki kıdeme sahip müdürlerin, iyimser yaklasım stratejisine, 1-5 yıl ve 20 yıl üzerinde bir müdürlük deneyimine sahip okul müdürlerine göre daha çok basvurmaktadır. 19- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, medeni durumlarına göre anlamlı farklılık göstermektedir. Evli müdürler sosyal destege basvurma stratejisine daha çok basvurmaktadır. 20- Okul müdürlerinin, en yüksek is doyum düzeyi güvenlik en düsük is doyum düzeyi ise sosyal ve kendini gerçeklestirme alt boyutlarında bulunmustur. 21- Okul müdürlerinin ideal is doyumları, güvenlik, sosyal, otonomi ve kendini geçeklestirme alt boyutlarında, gerçek (algılanan) is doyumundan fazladır. Saygınlık alt boyutunda anlamlı farklılık bulunmamaktadır. 22- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları, is doyum ölçeginin güven, saygınlık, kendini gerçeklestirme, alt boyutlarında anlamlı farklılık göstermemekte, sosyal ve otonomi alt boyutunda anlamlı farklılık göstermektedir. Sosyal is doyumu düsük müdürler, iyimser yaklasım stratejisine daha az, sosyal destek arama stratejisine ise daha çok basvurmaktadır. 23- Stresle basa çıkmada ‘kendine güvenli yaklasım’ stratejisinde, is doyumu alt boyutlarının tümünde anlamlı iliski oldugu anlasılmaktadır. 24- Okul müdürlerinin stresle basa çıkma tarzları a) ‘kendine güvenli yaklasım’ stratejisinde, is doyumu iii) güvenlik, saygınlık ve kendini gerçeklestirme boyutları arasında olumlu yönde, orta düzeyde ve anlamlı bir iliski iv) sosyal ve otonomi alt boyutlarında ise olumlu yönde, zayıf ve anlamlı bir iliski bulunmaktadır. b) Iyimser yaklasım stratejisinde, is doyumu iii) saygınlık ve kendini gerçeklestirme alt boyutlarında, olumlu yönde, orta düzeyde ve anlamlı bir iliski iv) . Güvenlik; sosyal ve otonomi alt boyutlarında ise olumlu yönde, zayıf; ve anlamlı bir iliski bulunmaktadır c) Sosyal destege basvurma stratejisinde, is doyumu güvenli ve otonomi is doyumu alt boyutların arasında, olumlu yönde, zayıf ve anlamlı bir iliski bulunmaktadır.