Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi acil servisine başvuran ilaç ile zehirlenme olgularının retrospektif değerlendirilmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Giriş ve Amaç Zehirlenmeler eski çağlardan günümüze toplumları yakından ilgilendiren kadar önemli sağlık sorunlarından biri olmuştur. İlaçlarla olan zehirlenmeler zehirlenme olgularının büyük bir kısmını kapsamaktadır. Bu yöntem yaygın intihar girişimi yöntemlerindendir. Bu çalışmada amacımız; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servis'ine başvuran ilaç ile zehirlenme olgularının klinik ve demografik özelliklerini araştırmak, zehirlenmelere yönelik bir protokol oluşturmaktır. Gereç ve Yöntem Çalışmamızda Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servis'ine 01.01.2008-31.12.2012 tarihleri arasında oral ilaç ve madde alımıyla başvuran 18 yaş ve üzeri 1.332 olgunun kayıtları geriye dönük olarak tarandı. Bu tarihler arasında acil servise başvuran zehirlenme olgularına adli vaka defterinden ulaşıldı. Bunlardan oral ilaç ve madde alımı olan hastaların dosyaları incelendi. Dosya incelemesinde verileri eksik olan, kayıtları düzgün tutulmamış, acil serviste 30 dakikadan daha kısa süre kalan ve izinsiz terk eden 89 olgu çalışma dışı bırakıldı. Çalışmaya toplam 1243 hasta dahil edilerek analizler yapıldı. 18 yaş üstü tüm erişkinlerde Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisi'ne başvuran ilaç ile zehirlenme hastalarının epidemiyolojik, demografik ve klinik özelliklerinin belirlenmesi amaçlandı. Olgular yaş, cinsiyet, yaş grubu, zehirlenmelerin olduğu ay, mevsim, yıl, hastaneye başvuru süresi, hastaneye başvuru zamanı, başvuru merkezinin ilk olup olmadığı, zehirlenmeye neden olan farmakolojik ajanlar, GKS'ları, vital bulguları (kan basıncı, nabız, solunum sayısı, ateş, kan oksijen saturasyonu yüzdesi (SO2)), beraberinde alkol alınıp alınmadığı, hastanede kalış süreleri, acil servis izlemi sonrası son durumları (taburculuk, hastaneye yatış, yoğun bakıma yatış, sevk), psikiyatrik hastalık öyküsünün olup olmadığı, uygulanan tedaviler (gastrik lavaj, aktif kömür, diyaliz, antidot) ve laboratuar sonuçları yönünden değerlendirildi. Hastaların bilinç değerlendirilmesinde Glaskow Koma Skalası (GKS) kullanıldı. GKS 13> olan hastalar bilinç değişikliği bakımından yüksek riskli kabul edildi. Hastaların hemodinamisi Kanada Triaj skorlamasına göre değerlendirildi, buna göre tansiyon, nabız, solunum sayısı, ateş ve saturasyon değerleri kaydedildi. Hastaların EKG'lerine bakılarak, ritm değerlendirmesi yapıldı, taşikardi (ventriküler, supraventriküler) ve bradikardisi olanlar, ST-T veya QT değişikliği olanlar belirlendi. Zehirlenmeye neden olan ilaçlar kendi içinde analjezikler, antidepresanlar, antipsikotikler, antihistaminikler, kardiyovasküler sisteme etkili ilaçlar, temizlik maddeleri, insektisit ve pestisitler ve diğer ilaçlar olarak gruplandırıldı. Çalışma sonucu sonuçları SPSS 20.0 for Windows programına kaydedilmiştir. Sayısal veriler ortalama (+/-) standart sapma (SD) olarak verildi. Frekans analizlerinde sayısal veriler yanında yüzde değerler de verildi. Kategorik verilerin karşılaştırılmasında 'var', 'yok' veya 'evet', 'hayır' şeklindeki analizlerde Pearson Chi-square (ki-kare) testi kullanıldı. Kategorik veriler n (sayı) ve yüzdelerle (%) ifade edilmiştir. Veriler % 95 güven düzeyinde incelenmiş olup, istatistiksel sonuçlar p<0,05 anlamlı, p>0,05 anlamsız kabul edilmiştir. Bulgular Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servis'ine 5 yıllık süre içinde ağızdan ilaç alımı ile zehirlenerek başvuran olgu sayısı 1.332 idi. Çalışmaya alınan olgu sayısı 1243 idi. Olguların 875'i (% 70,4) kadın, 368'i (% 29,6), kadın/erkek oranı 2.38/1 idi. Genel yaş ortalaması 27+/- 10,54 idi. Yaş ortalaması; kadınlarda 26+/- 9,80, erkeklerde 29+/- 11,57 olarak saptandı. En sık zehirlenmenin olduğu yaş grubunun 789 (% 63,5) olgu ile 18-30 yaş arasında görüldüğü saptandı. Bunu sırasıyla 337 (% 27,1) olgu ile 31-45 yaş aralığı ve 116 (% 9,3) olgu ile 46 yaş ve üzeri yaş grubu izledi. İlaç içme nedeniyle başvuran olguların yıllara göre dağılımına bakılmıştır. En fazla zehirlenme olgusunun 2012 yılında görüldüğü görüldü. Zehirlenme olgularının sayısında yıllara göre artış saptandı. İlaç içme olgularının yıllara göre insidansı değerlendirilmiştir. 2008 yılındaki insidans % 0,27, 2009 yılındaki insidans % 0,42, 2010 yılındaki insidans % 0,36, 2011 yılındaki insidans % 0,38, 2012 yılındaki insidans % 0,34 olarak saptandı. 2008 yılından sonra zehirlenme vakalarının insidansında artış olduğu görülmüş, sonraki yıllarda ise insidansın yaklaşık olarak benzer olduğu saptanmıştır. Zehirlenme olgularının sayısında yıllara göre artış olduğu saptandı. Olguların aylara göre dağılımı incelendiğinde; Mart, Temmuz ve Nisan aylarında zehirlenme olgularının sayısında bir artış olduğu saptandı (Sırasıyla % 10,1, % 9,9, % 9). Olguların yıllar içerisinde Ocak, Şubat, Nisan, Mayıs, Eylül ve Ekim aylarının zehirlenme insidanslarında artış olduğu saptandı. Yıllara göre en yüksek üç ayın zehirlenme insidansı değerlendirilmiştir. 2008 yılında temmuz ve mart aylarında zehirlenme insidansı (sırasıyla % 0,47 ve % 0,40) en yüksek iken, 2009 yılında en yüksek insidans sırasıyla ekim ve eylül aylarında bulunmuştur (sırasıyla % 0,79 ve % 0,61). 2010 yılında en yüksek insidans (% 0,75) nisan ayında iken, ikinci sırada ağustos (% 0,52), üçüncü sırada şubat ayı (% 0,44) gelmektedir. 2011 yılında ocak ayı insidansı (% 0,58) en yüksektir. İkinci sırada şubat ve mart ayları (%0,52) gelmektedir. 2012 yılında en yüksek zehirlenme insidansı sırasıyla temmuz ve şubat aylarındadır (sırasıyla % 0,45 ve % 0,37). İlaç içme olgularının zehirlenme fark edildikten sonra hastanemize başvuru süreleri 0-1 saat, 1-6 saat, 6 saat üzeri olarak gruplandırıldığında; olguların % 44,2'sinin ilk 1 saat içinde, % 47,7'sinin 1-6 saat içinde, % 8'inin 6 saat sonrasında başvurduğu saptandı. İlaç içme nedeniyle acil servisimize başvuran olguların 1134'ünün (%91,2) kasıtlı nedenle, 109'unun (% 8,8) kaza nedeniyle zehirlendiği saptandı. İntihar amacıyla başvuran olguların 801'ini (% 70,6) kadın, 333'ünü (% 29,4) erkek olgular, kaza nedeniyle zehirlenen olguların 74'ünü (% 67,9) kadın, 35'ini (% 32,1) erkek olgular oluşturuyordu. Her iki grupta da olan zehirlenmelerde kadın olguların sayısı erkek olguların sayısından fazla idi. İlaç alımıyla olan zehirlenmelerde; intihar amacıyla zehirlenen 1133 olgunun 719'unun (% 63,5) 18-30 yaş grubunda olduğu, 310 olgunun (% 27,4) 30-45 yaş grubunda olduğu, 104 (% 9,2) olgunun 46 yaş ve üzerinde olduğu saptandı. Kaza sonucu zehirlenen 109 olgunun 70'inin (% 64,2) 18-30 yaş grubunda olduğu 27 (% 27,8) olgunun 30-45 yaş grubunda olduğu, 12 (% 11) olgunun da 46 yaş ve üzerinde olduğu görüldü. Her iki grupta da zehirlenme olgularının 18-30 yaş grupta en fazla olduğu saptandı. Zehirlenmeye neden olan ilaçların türüne göre olguların dağılımı incelendiğinde; en sık alınan ilaçların 676 olgu (% 54,4) ile analjezikler, ikinci sırada alınan ilaçların 630 olgu (%50,7) ile psikotrop ilaç alımları olduğu görüldü.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
İlaç alımı, Acil servis, Zehirlenme., Drug Intake, Emergency Medicine, Poisonings., Acil Tıp A.B.D.
