Şark-i Rus Gazetesi üzerine bir inceleme

“Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” adlı çalışmamızda, 1903-1905 yılları arasında Tiflisʼte günlük olarak Azerbaycan Türkçesi yayımlanan Şark-i Rus gazetesinin kronolojik fihristi çıkarılmıştır. Çalışmaya esas olan gazete koleksiyonları Bakû ve Kazan kütüphanelerinden temin edilmiştir. Ne yazık ki, toplam olarak 392 sayı yayımlanmış Şark-i Rus gazetesinin adı geçen şehirlerin kütüphanelerinde dijital olarak fotoğraflanması neticesinde346 sayısı temin edilmiştir. 46 sayı eksiktir. Şark-i Rus gazetesi hakkında genel bir değerlendirme yapıp tartışılan konuları tespit ettik. Yazarlarını belirlemeye çalıştık. Kronolojik fihristten sonra da yazar adlarına göre dizin çalışmasını da yaptık. Din, edebiyat, iktisat, kültür, sanat, sanayi, ticaret sahalarını konu alan haber yazıları ve makalelerin titiz çalışmalara konu olacağı muhakkaktır. Ayrıca gazetenin hitap ettiği sahanın genişliği de dikkat çekicidir. Kuzey ve Güney Kafkasya, İdil-Volga Boyu, Kırım, Balkanlar, Anadolu, İran, Orta Asya ve Sibiryaʼda okuyucu bulmuş, takip edilmiş ve anılan bölgelerden yazılar yayımlanmıştır. 20. yüzyılın başında ortaya çıkıp çok kısa bir zamanda geniş bir coğrafyada ilgi ile takip edilme başarısını göstermiş olması dikkat çekicidir. Anılan dönem bu geniş coğrafyada ciddi hareketliliklerin yaşandığı bir dönemdir. Bu açıdan Şark-i Rus gazetesi, Rus-Japon harbi, Rusyaʼda yaşanılan devrim, İranʼda ve Türkiyeʼde yaşanılan meşrutî hareketlerin anlaşılmasına yardımcı olacak malzemelere sahiptir. Türk Dünyası kültürel ilişkilerinin, lisan tartışmalarının anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Dönemi farklı açılardan anlamamıza yardımcı olacaktır. Çalışmamızın yeni araştırmalara kaynaklık edeceğini umuyoruz.