Türk bayan vücut ölçülerine dayalı yeni bir giysi kalıp çizim sisteminin geliştirilmesi

Kadın giysi tasarımına yönelik antropometrik veri temin etmek ve bunların analizi ile Türk kadın ölçü standartlarının geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada Ege, Marmara, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinin çeşitli illerinde bünyesinde çok sayıda kadın eleman bulunduran firmalarda çalışan 20-55 yaş grubu içinde yer alan çeşitli meslek ve gelir düzeyindeki kadınlar örneklem grubu olarak seçilmiştir. Örneklem grubundaki dernekler üzerinden alınan antropometrik ölçüler değerlendirilmiş ve bu ölçülere dayalı vücut ölçü standartları saptanmıştır. Ayrıca Türk kadın vücut ölçülerinden hesaplanan oransal değerler ile antropometre ile ölçülen bazı derinlik ve genişlik ölçülerini de içeren vücut ölçülerini esas alan yeni bir kalıp çizim tekniği de önerilmiştir. Veriler, 913 yetişkin Türk kadını üzerinden tek tek ölçüm yapılarak temine dilmiştir. Bu ölçümlerde 236 deneğin her birinden 52 vücut ölçüsü, diğer deneklerden ise her birinden 35 vücut ölçüsü olmak üzere toplam 35967 vücut ölçüsü elde edilmiştir. Elde edilen bu verilerin, normal dağılım gösteren bir kitleden gelip gelmedikleri Kolmogow-Smirnow testi yapılarak araştırılmıştır. Yapılan testler sonunda, dağılımın normal olduğu anlaşılmıştır, her ölçüye ait ortalama, standart sapma, standart hata, minimum, maksimum, değişim katsayısı, çarpıklık, basıklık katsayıları ve meydan değerleri (Tablo 3.1.; Tablo 3.2) ile yüzde bir değerleri (Tablo 3.3; Tablo 3.4) gibi özet istatistikler hesaplanmıştır. Ölçüler arası korelasyon katsayıları hesaplanmış, (Tablo3.7; Tablo 3.8) kilo ile çevre, genişlik ve derinlik ölçüleri arasında, boy ile yükseklik ölçüleri arasındaki ilişkilerin önemli olduğu saptanmıştır. Verilerle ilgili bir dizi analiz ölçüler arası ilişkileri araştırmak amacıyla yapılmıştır. Bunlardan faktör analizi alt beden, üst beden ve tüm vücut ölçüleri için ayrı ayrı uygulanmıştır. Alt beden ölçüleri için anahtar boyut olarak boy ve kalça çevresi ölçüsü, üst beden için ise dış beden çevresi ve boy ölçüleri anahtar boyut olarak saptanmıştır. Alt ve üst beden ölçümlerinin birleştirilmesi ile oluşturulan vücudun tüm ölçüleri çevre, derinlik ve genişlik ölçülerini içeren bir faktör boy dahil çeşitli vücut yüksekliklerini ve uzunluklarını içeren bir birinci faktör ile boy dahil çeşitli vücut yüksekliklerini ve uzunluklarını içeren bir ikinci faktör tarafından temsil edilmiştir. Bu iki faktör yapısını temsilen seçilen vücut ölçüleri regresyon analizlerinin temelini oluşturmuştur. Regresyon analizinde amaç, ölçüler arası ilişkilerin derecesini saptamak ve faktör gruplarını temsilen seçilen değişkenler dışında kalan ölçüleri, seçilen bu değişkenler cinsinden hesaplayabilme olanaklarını araştırmaktır. Faktör analizi sonuçları paralelinde üçlü ve ikili olarak gerçekleştirilen regresyon analizleri faktörleri en iyi temsil eden ölçü almaşığının göğüs çevresi, kalça çevresi ve boy olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak göğüs çevresi, kalça çevresi ve boy değişkenleri bilindiği takdirde, diğer ölçüler bu değişkenler cinsinden hesaplanabildiği için üçlü regresyonlarla elde edilen denklemlerin yeterli olduğu görülmüştür. Standartlar saptanırken bu durum göz önünde tutulmuş, standart kategorileri boy, göğüs çevresi, kalça çevresi değişkenleri esas alınarak belirlenmiştir. Beden aralıklarının 4 cm olarak belirlendiği bu sistemde uzun, kısa ve orta olmak üzere üç boy grubu ve göğüs çevresi kalça çevresi arasındaki ilişkiye göre de üç kalça tipi belirlenmiştir. Normal kalça tipine göre diğer tipteki kalça çevresi ölçüleri arasındaki fark 6 cm ve kalça çevresi ölçüsünde bedenlere karşılık gelen kalça çevresi ölçüleri arasındaki farklar ise 4 cm olarak hesaplanmıştır. Her boy grubunda, üç kalça tipine göre tasarlanan dokuz standart kategorisindeki ikincil ölçüler hesaplanarak standart vücut ölçü tabloları elde edilmiştir. (Tablo 3.23-3.24). Türk kadın vücut ölçülerini esas alarak hazırlanmış standart ölçü tablolarındaki bazı temel ölçülerin, Alman, İngiliz ve Amerikan kadınların ölçülerine göre hazırlanmış standart ölçü tablolarındakiler ile karşılaştırılması sonucu Türk kadınlarının vücut boyutları ve formu açısından önemli farklılıklara sahip olduğu saptanmıştır. Vücut boyutlarında ve formundaki bu farklılıklar dikkate alındığında mevcut çizim sisteminde kullanılan kabullerin Türk kadınları için hazırlanacak kalıpların çiziminde kullanılmasının bazı uyum ve estetik bozukluklara neden olacağı ortaya konmuştur. Mevcut kalıp çizim sistemleri incelenerek bu sistemlerdeki eksiklikler saptanıp, gerçek vücut ölçülerini kullanan yeni bir kalıp çizim sistemi, önerilmiştir. Bu çizim sisteminde çevre ölçülerinin ön ve arka beden bölümlerine oranlarının hesaplanmasında vücut genişliği ve derinliği ölçülerini esas alan geometrik bir yaklaşım yapılmıştır. Göğüs, bel ve kalça hatlarındaki vücut kesitleri farklı eksantrikliğe sahip büyük çapları boyunca birleştirilmiş iki yarı elips olarak kabul edilip, bu kabule göre kesiti oluşturan elipslerin eksantriklikleri değiştirilerek, vücut üzerinden alınan çevre ölçüsünü sağlayan yarı çevre uzunlukları hazırlanan bir bilgisayar programı ile hesaplanmıştır. Hazırlanan bu bilgisayar programına göğüs, bel ve kalça için ortalama ölçüm değerleri giriş bilgisi olarak tanımlandığında, göğüs çevresinin %51.5'i bedenin ön tarafını tanımlayan elipsin yarı çevre uzunluğunu, % 48.5'i bedenin arka tarafını tanımlayan elipsin yarı çevre uzunluğunu vermiştir. Bel ve kalça çevresi için ön ve arka bedeni tanımlayan elipslerin yarı çevre uzunlukları ise sırasıyla % 54.6, % 45.4, % 42.5, ve % 57.5'tir. Çalışma, önerilen sisteme göre üst beden ve kol temel kalıplarının (Şekil 3.9, Şekil 3.10) nasıl hazırlanabileceğini gösteren bir örnekle sonuçlandırılmıştır.