Opea modeli ile güneş aktivitesinde X-ışın flare davranışının belirlenmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu tez kapsamında, GOES uydularının 1974-2020 yılları arasındaki X-ışın verileri kullanılarak Güneş'in flare aktivitesi incelenmiştir. Mevcut literatür incelendiğinde, Güneş'te meydana gelen flarelerin yalnızca enerji sınıflaması ya da bireysel modellemesinin yapıldığı, ancak flare süresine karşılık enerji dağılımını gösteren iki boyutlu bir sınıflama olan OPEA modeli gibi bir istatistiksel analiz yapılmadığı görülmektedir. Güneş'te ortaya çıkan flarelerin enerji doyum (satürasyon) seviyelerinde çevrimsel bir değişim olup olmadığı henüz incelenmemiştir. Literatürde böyle bir incelemenin olmamasının nedeni, özellikle X-ışın verisi ile enerji doyum seviyesinin nasıl belirleneceğinin daha henüz tam olarak bir kurala bağlanamamasıdır. Güneş'in sergilediği aktivite çevrimi boyunca OPEA modelinin sahip olduğu doyum seviyesi olarak kabul edilen Plateau parametresinin değişip değişmeyeceği, merak konusu olup çalışmanın esas sorusunu oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda literatürde ilk kez Güneş'in OPEA modeli oluşturulmuş ve ilk kez beyaz ışık yerine X-ışın verisi kullanılarak OPEA modelleri elde edilmiştir. 1974 yılından 2020 yılına kadar olan zaman aralığını içeren veri seti kullanılarak, 20., 21., 22., 23., 24. ve 25. Güneş Leke Çevrimi'ne ilişkin flareler incelenmiş ve farklı çevrimlerde, çevrimlerin farklı evrelerine karşılık gelen tarihlerdeki 45 nokta seçilmiştir. Belirlenen tarihlerde toplamda 7500 adet flare tespit edilmiştir. Her bir flare için, flare parametreleri olan flare başlangıç ile maksimum anı arasındaki zaman flare parlama süresi (Tr), maksimum ile bitiş anı arasındaki zaman flare sönümlenme süresi (Td) ve bu iki parametrenin toplamı olan flare toplam süresi (Tt) ve flare eşdeğer süresi (P) parametreleri hesaplanmıştır. Elde edilen flare parametreleri, literatürde beyaz ışık flareleri için uygulanan yöntem takip edilerek OPEA fonksiyonu (One-Phase-Exponential-Association) ile modellenmiştir. Seçilen her bir tarih için tespit edilen flareler kullanılarak OPEA modelleri oluşturulmuş ve toplamda 47 adet OPEA modeli üretilmiştir. Elde edilen OPEA model parametreleri birbirleri ile karşılaştırılıp, birbirlerine ve zamana göre değişimleri istatistiksel yöntemlerle analiz edilmiş ve değişimleri belirlenmiştir. Üretilen OPEA modellerinin yanı sıra aynı veri seti kullanılarak literatürde oldukça yaygın kullanılan bir yöntem olan Kümülatif Flare Frekans dağılımları oluşturulmuş ve bu dağılımların zamana göre değişimi incelenmiştir. Bununla beraber, 1970'li yıllardan beri Wilcox Güneş Gözlemevi'nin düzenli olarak ölçtüğü Güneş manyetik alan ölçümleri veri tabanlarından alınmış, benzer istatistiksel analizler bu veri için de tekrarlanmıştır. Özellikle doyma seviyesi olarak tanımlanan Plateau parametresinin zamanla değişimi, Wilcox Güneş Gözlemevi tarafından ölçülen kutupsal manyetik alan ölçümleri ile karşılaştırılmış ve her iki parametrelerinin birbirine göre değişimleri ile bu iki paremetre arasındaki fiziksel ilişki ortaya çıkarılmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Güneş, Flare, Uydu Verisi, OPEA Modeli, CFF Modeli., Sun, Satellite Data, OPEA Model, CFF Model.
