Konya Yöresinde Kuru ve Sulu Şartlarda Ekmeklik Buğdaya Azotlu Gübre Önerisinde Kullanmak İçin Toprak İnorganik Azotunun Yeterlilik Sınırlarının ve Kalibrasyon Eşitliklerinin Belirlenmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2020
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bitkisel üretimde en fazla kullanılan kimyasal gübre azotlu gübrelerdir. Azotlu gübrelerin bitkisel üretimde eksik veya fazla kullanımı bitkilerin verim ve kaliteleri üzerinde çok büyük olumsuzluklara, bununla birlikte fazla kullanımı toprak, bitki ve sularda NO3- ve NO2- kirliligi ve atmosferde sera gazları birikimine neden olmaktadırlar. Gelismis ülkelerde bu olumsuzlukların önüne geçmek için bitkisel üretimde toprak analizlerine göre azotlu gübre önerileri hedeflenen verim ve toprakta mevcut ve bitkinin gelisme döneminde mineralizasyonla açıga çıkacak inorganik azot (NH4+NO3-N veya NO3-N) miktarı dikkate alınarak yapılmaktadır. Ülkemizde ise bitkisel üretimde azotlu gübre önerilerinde ilgililer tarafından hedeflenen verim ve toprak organik organik madde miktarının göz önünde bulundurulması önerilmesine ragmen çiftçiler tarafından sadece hedeflenen verim göz önünde bulundurulmaktadır. Ülkemizde gelismis ülkelerdeki gibi fazla azotlu gübre kullanımının olumsuz etkilerini azaltmak için topraktaki inorganik azotun dikkate alınmamasının en önemli nedeni toprak azotu ile ilgili toprak, iklim ve bitkilere göre yeterlilik sınır degerlerinin ve kalibrasyon denklemlerinin bulunmaması nedeniyle bu çalısma yapılmıstır. Çalısma da Konya ilinde ekmeklik bugday yetistirilen farklı yörelerinden 123 adet esli toprak, bitki bayrak yapragı ve tane örnekleri toplanmıstır. Tarama amaçlı toplanan örneklerin analiz sonuçlarına göre bugday bitkisinin azot beslenmesiyle (bayrak yapragı ve tane azot içerigi) topragın farklı derinliklerindeki organik madde miktarı, KCl ile ekstrakte edilebilir inorganik azot (NH4+NO3 ve NO3-N) miktarı ve özellikle de fenoldisülfonik asit metoduyla belirlenen NO3-N miktarı arasında önemli ve pozitif iliskilerin bulunmustur. Çalısmanın ikinci asamasında kuru ve sulu sartlarda yürütülen tarla denemelerinde bitkinin azot beslenmesi ve ürün artıs degerleri ile toprakların farklı derinliklerinde bulunan ve farklı metotlarda belirlenen inorganik azot (NH4+NO3 ve NO3-N) miktarları arasında önemli, topragın organik madde miktarları arasında ise önemsiz iliskiler bulunmustur. Hem tarama hemde tarla denemelerinde bugdayın azot beslenmesi ve ürün artıs degerleri ile topragın 0-20 cm derinliginde fenoldisülfonik ile belirlenen asit metodu NO3-N miktarı arasındaki iliskilerin önem seviyesi diger metotlarla belirlenen azot formlarına göre çok daha yüksek oldugundan bugday bitkisinin azotlu gübre ihtiyacının belirlenmesi için en uygun azot formu ve analiz metodu olduguna karar verilmistir. Çalısma sonucunda, topragın 0-20 cm derinliginde fenoldisülfonik asit metodu ile belirlenen NO3-N kapsamının sulu kosullarda yetistirilen ekmeklik bugday bitkisi için log (624.3-y) = log 624.3 - b1*0.377 - 0.068*x esitligine baglı olarak hesaplanan azot sınıfları 0.75 mg kg-1?den az ise çok az, 0.76-1.50 mg kg-1 az, 1.51-2.50 mg kg-1 orta, 2.51-4.00 mg kg-1 yeterli ve 4.00 mg kg-1 ise fazla olarak belirlenmistir. Ayrıca 2020 yılı için gübre ve bugday fiyatları esas alınarak maksimum ürünün %97?sini hedef alan bir üretim için gerekli azot miktarları toprakta söz konusu metod ile belirlenen azot kapsamı 0.5, 1, 2, 3 ve 4 kg da-1 ise uygulanması gereken azot miktarları sırasıyla 19.6, 16.9, 11.3, 5.8 ve 0.2 kg N da-1 oldugu bulunmustur. Kuru kosullarda yetistirilen ekmeklik bugday bitkisi için log (412.5-y)= log 412.5 - b1*0.184 - 0.170*x esitligine baglı olarak hesaplanan azot sınıfları 1.50 mg kg-1?den az ise çok az, 1.51- 3.00 mg kg-1 az, 3.01-5.00 mg kg-1 orta, 5.01-8.00 mg kg-1 yeterli ve 8.00 mg kg-1 ise fazla olarak belirlenmistir. Ayrıca 2020 yılı için gübre ve bugday fiyatları esas alınarak maksimum ürünün %98?ini hedef alan bir üretim için gerekli azot miktarları toprakta söz konusu metod ile belirlenen azot kapsamı azot kapsamı 0.5, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 kg da-1 ise uygulanması gereken azot miktarları sırasıyla 9.4, 8.9, 7.8, 6.7, 5.7, 4.6, 3.5, 2.2, 1.3 ve 0.3 kg N da-1 oldugu bulunmustur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
kalibrasyonesitlikleri, inorganik azot, fenoldisülfonik asit, ekmeklik bugday, azot sınır degerleri
