Kent içi su sistemlerinin akarsu -kullanıcı- kent etkileşimi özelinde değerlendirilmesi: İzmir Meles Deresi örneği

Akarsular kentleri veya kent parçalarını birbirine bağlayan ve birçok kullanıma olanak sağlayan ekolojik koridorlar olarak kentlerin sosyal, kültürel, ekonomik ve ekolojik gelişimine katkı sunmaktadır. Ancak akarsu sistemleri hızlı kentleşme süreci sonucunda yoğun kullanımların baskısı altında kalmış, doğal niteliğini kaybederek, kent içinde akan açık kanallara dönüşmüştür. Akarsuların çevresinde kurulan sanayi tesislerinin ya da evsel atıkların akarsulara deşarj edilmesi, akarsuların su kalitesinin bozulmasına, zaman içerisinde çevresindeki yaşam koşullarının da olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Araştırmanın konusunu oluşturan Meles Deresi, İzmir kentinin doğusuyla güneyi arasında uzanan ve kentin en yoğun yerleşim ve gelişme alanlarından geçerek İzmir Körfezi'ne dökülen bir dere olarak karşımıza çıkmaktadır. Tarih boyunca adından sıklıkla söz ettiren, tarihi yazıtlarda "Kutsal" kabul edilen derenin adı, tarihçi Homeros ile birlikte anılmaktadır. Dere tarih boyunca ticari yolların üzerinde yer almıştır. Tarihi Kervan Köprüsü birçok seyyahın anlattığı bir yer olarak derenin tarihi önemini vurgulamaktadır. 20. yüzyılda ise hızlı kentleşmenin baskısıyla, İzmir kentindeki ilk gecekonduların derenin çevresinde gelişmeye başladığı görülmektedir. Özellikle çevresinde kurulan deri fabrikalarının atıkları ve kontrolsüzce dereye dökülen evsel atıklar, Meles Deresi'nin kirlenmesine neden olmuştur. Meles Deresi üzerinden geçen yoğun çevre yolları ve çarpık kentleşme, derenin yatağını daraltmış ve derenin doğal niteliğinin tamamen kaybolmasına neden olmuştur. Dere üzerindeki bu baskılar da başta derenin kendisi olmak üzere derenin çevresini, dolayısıyla kenti olumsuz yönde etkilemiş, derenin içerisinden geçtiği bu bölge, kentin ilgi noktası olması gerekirken kent için sorunlu bir alan haline gelmiştir. Çeşitli sektörlerden paydaşları harekete geçirmek, çok yönlü ve işlevsel çözüm önerileri sunarak yerel ve bölgesel ölçekte sistematik bir sürece gereklilik olduğuna işaret etmek bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Çalışmada İzmir Meles Deresi'nin, akarsu - kullanıcı - kent ilişkisinde yorumlanması, mevcut sorunların ve bu sorunların nedenlerinin belirlenmesi, sorunlara çözüm önerileri getirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu çalışmayla, derenin; tarihi, sosyal, kültürel, ekonomik, ekolojik, rekreasyonel öneminin vurgulanması ve kent için daha etkin bir rol oynamasını sağlayacak önerilerin getirilmesi de hedeflenmiştir. Bu bağlamda Delphi tekniği aracılığıyla, araştırma alanının fiziksel durumu ortaya konulmuş, mevcut sorunlar ve bu sorunların etki değerleri belirlenmiştir. Sonrasında Delphi tekniğiyle belirlenen sorunlar ekolojik, sosyo - kültürel, alan kullanımı, teknik - mühendislik, yönetim başlıkları altında kümelenmiş ve bu sorunların bu bölgede yaşayan kent halkı tarafından nasıl değerlendirildiğinin belirlenmesi amacıyla anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Bulgulardan hareketle konunun bütününe ilişkin yorumlar yapılmış, belirlenen sorunlara yönelik beş ana başlık (ekolojik, sosyo - kültürel, alan kullanımı, teknik - mühendislik, yönetim) temelinde çözüm önerileri geliştirilmiş, öneri çözümlerin hayata geçirilmesi durumunda bir önceki aşamada belirlenen etki derecelerin nasıl değişebileceği ortaya konulmuş ve mevcut durum ile gelecekte hedeflenen durumu karşılaştıran bir diyagram hazırlanmıştır.;Meles Deresi, Kullanıcı, Kent, İzmir.;Meles Stream, User, City, İzmir.