1991 sonrası Azerbaycan ile ABD arasında imzalanan diplomatik anlaşmaların stratejik analizi

1991 yılında bağımsızlığını kazanan ve önemli jeopolitik konuma sahip olan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin temel amacı uluslararası camianın eşit ve bağımsız bir aktörü haline gelerek, bağımsızlığını korumak ve güvenliğini oluşturmuştur. Bölgesel güçler arasında denge kurma veya bir bölgesel güç ile daha yakın ilişki içerisinde olma şeklinde bir politika izleyen Azerbaycan dış politikasını oluştururken, dünyanın liderliğini üstlenen ABD'ye önem vermiş, uluslararası ilişkilerini bu yönde geliştirmiştir. İlk yıllarda, Abd'deki güçlü Ermeni lobisinin ciddi çalışmaları, Azerbaycan'ın içindeki birtakım sorunlar ve ABD Yönetimi'nin de Azerbaycan'ı önemsemesi ilişkilerin gelişimini engellemiştir. Belirsizlik şeklinde değerlendirilebilecek bu dönemde, ABD Azerbaycan'ı Ermenistan'a saldırmakla suçlayarak Azerbaycan'a yönelik her türlü ABD yardımını engelleyen "Özgürlükleri Engelleme Yasası'na 907 Sayılı Ek" maddeyi uygulamaya sokmuştur. Bu yaptırım kararının uygulanmasıyla ikili ilişkiler, asimetrik bir görüntü çizerek gelişmiştir. Özellikle 1994'ten itibaren Azerbaycan petrollerine yönelik anlaşmaların imzalanmasıyla, ilişkilerde gelişme görülmüş ve ABD Karabağ sorununun çözümünde çeşitli kurumlar aracılığıyla etkin bir şekilde rol almaya başlamıştır. İki taraflı görüşmeler sıklaşsa da, ilişkilerin gelişimine yönelik olumlu adımlar atılamamış, ABD sadece çeşitli sivil toplum örgütleri aracılığıla Azerbaycan'a yardım programlarını devreye sokmuştur. 11 Eylül olayları sonrası ABD'nin Azerbaycan'a yönelik politikasında değişim görülmüştür. Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü daha fazla destekleyen ABD, 907 sayılı kararın yürürlüğünü şartlı olarak durdurmuştur. Uluslararası terörizme karşı savaş çerçevesinde Azerbaycan'ın Abd'ye tam destek vermesi ve ABD'nin Azerbaycan'daki stratejik ve ekonomik çıkarlarının önem kazanmasıyla birlikte iki ülke ilişkileri askeri işbirliği çerçevesinde gelişmektedir.