Mangan ile indüklenen hücre toksisitesinde mitokondriyal hasarın ve oksidatif stresin rolünün araştırılması

Mangan (Mn) organizma için esansiyel bir element olup vücutta birçok önemli fizyolojik süreçte görev yapar. Ancak çevresel kaynaklı aşırı Mn maruziyeti özellikle sinir sisteminde hareket ve kognitif işlevlerde bozukluğu neden olabilir. Mn' in bu etkilerinin ortaya çıkmasında oksidatif stresin rolünün olduğu bildirilmekle birlikte altta yatan mekanizma henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu çalışmada amacımız Mn' in kronik maruziyetinin beyindeki etkilerinin mitokondriyal oksidatif stresle bağlantılı olup olmadığını araştırmaktır. Ayrıca özellikle nörodejeneratif süreçlerdeki antioksidan etkileri bilinen edaravonun (EDA) Mn maruziyetine bağlı gelişen nörotoksisiteye karşı koruyucu etkisi de araştırıldı. Bu amaçla 50 adet erişkin erkek Sprague Dawley sıçan Grup 1: Serum fizyolojik, Grup 2: Etanol, Grup 3: Mn (10 mg/kg), Grup 4: Mn+EDA 1 mg/kg ve Grup 5: Mn+EDA 5 mg/kg olarak gruplara ayrıldı ve uygulamalar 28 gün boyunca intraperitoneal yolla gerçekleştirildi. Bu sürenin sonunda sıçanların beyinleri diseke edilerek mitokondri izolasyonu yapıldı ve bu örneklerde kompleks I aktivitesi (NADH:ubikinon oksidoredüktaz), lipid peroksid (MDA) ve protein karbonil düzeyi ölçüldü. Beyin dokusundaki hücre hasarı histolojik olarak striatal kesitlerde Nissl boyaması ile incelendi. Çalışma bulguları tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve post hoc Bonferonni testleri ile değerlendirildi. Istatistiksel değerlendirmeler Mn' ın beyinde mitokondriyal kompleks I aktivitesini anlamlı derecede inhibe ettiğini, lipid peroksid ve protein karbonil düzeylerini de anlamlı yükselttiğini ortaya koydu. Histolojik olarak striatal kesitlerde kontrol gruplarına göre anlamlı hücre hasarı gözlendi. Edaravonun Mn ile birlikte uygulanmasın bu etkileri doza bağlı azalttığı gözlendi. Sonuç olarak çalışmamız sıçanda kronik Mn maruziyetinin beyinde yarattığı toksisitenin mitokondriyal oksidatif strese bağlı olarak geliştiğini gösterdi. Çalışmamızın bir diğer sonucu, bir antioksidan olan edaravonun Mn maruziyetine bağlı gelişen toksisitenin önlenmesinde etkili bir ajan olabileceğinin gösterilmesi oldu.;Mangan, toksisite, oksidatif stres, mitokondri, lipid peroksidi, protein karbonili, kompleks I, edaravon.;Manganese, toxicity, oxidative stress, mitochondrium, lipid perokside, protein carbonyl, complex I, edaravone.