Türk halk anlatmalarında olumsuz tipler -mit, destan, halk hikayesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2017
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Türk halk anlatmalarındaki olumsuz tipleri konu edinen bu çalışma; mit, destan ve halk hikayelerindeki olumsuz tiplerin tespiti, tasnifi ve tahlilini esas almıştır. Çalışmada, bir metni oluşturan yapısal birimlerin organizasyonunu incelemede kullanılan yapısalcı yöntem tercih edilmiştir ve yapısalcı yöntemin uygulanışındaki farklılıklar değerlendirilerek, halk anlatmalarındaki olumsuz tiplerin tespitinde ve tasnifinde faydalanılabilecek özgün bir yöntem oluşturulmuştur. Bu yöntemin tutarlı bir şekilde uygulanabilmesi için çalışma, profesyonel anlatıcılar tarafından icra edilen halk anlatması türleri olan mit, destan ve halk hikayeleriyle sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda, Türk boylarına ait mit, destan ve halk hikayelerindeki olumsuz tiplerin, metinler içerisindeki sistemli yapısını ortaya koymak hedeflenmiştir. Çalışmada; Altay, Başkurt, Hakas, Karaçay, Kazak, Kırgız, Özbek, Saha, Tatar, Türkiye (Anadolu), Türkmen ve Uygur Türklerinin sözlü ve yazılı geleneklerindeki mit, destan ve halk hikayelerinden altmış ikisi (boylar ve varyantlarla birlikte) incelenmiş ve bu metinlerde yer alan 303 olumsuz karakter tespit edilmiştir. Tespit edilen olumsuz karakterler metin içerisindeki rollerine bağlı olarak; "casus tip", "düşman tip", "düzmece kahraman tip", "hain tip", "hilekar tip", "masum veya tanrısal aptal tip", "rakip tip" ve "zalim ebeveyn tip" olmak üzere sekiz başlık altında tasnif edilmiştir. Olumsuz karakterler tespit ve tasnif edildikten sonra ortaya çıkan sekiz olumsuz tip hakkında metinlerden örneklerle bilgi verilmiştir. Ayrıca bu tasviri bilgi, sayısal verilere dönüştürülerek tablo ve grafiklerle gösterilmiştir. Böylece, olumsuz tiplerin nitelikleri hakkında objektif bilgi verme fırsatı doğmuştur. Olumsuz tiplerin nitelikleri hakkında bilgi verirken, onların varlık biçimleri, cinsiyetleri ve anlatma türüne bağlı değişim ve dönüşümleri değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra, halk anlatmalarındaki olumsuz karakterlerin metin içi ve metin dışı (birey ve toplum açısından) işlevleri tespit edilmiş ve bu işlevler hakkında örneklerle birlikte bilgi verilmiştir. Özgün bir araştırma yönteminin oluşturulması; Türklere ait mit, destan ve halk hikayelerindeki olumsuz tipleri bütüncül olarak ilk kez ele alınması, halk anlatmalarının şahıs kadrosu hakkında özgün bilgi sunulması ve olumsuz karakterlerin işlevlerinin değerlendirilmesi, çalışmanın kapsamlı ve özgün olmasını sağlamıştır. Bu nedenle, çalışmanın çıktıları hem Türkoloji alanında araştırma yapan bilim insanlarına hem de karakter tipolojisi, kötülük ve cinsiyet konuları hakkında çalışma yapan diğer disiplinlerden bilim insanlarına veri sağlayacak bir mahiyet kazanmıştır.
Evil character types in Turkic folk narratives are designated as the major issue of this study. Within the scope of this comprehensive topic, evil character types in Turkic folk narratives are determined, classified, and analyzed in the present study. The structuralist method is utilized to examine the organization of the structural functions constituting a text. Thus, variations in the implementation of the structuralist method to folk narratives are evaluated. By this means, a new structural-centered method that can be adopted for the determination and organization of the evil characters in folk narratives is created. The present study is limited to myths, epics, and minstrel stories that are told by professional storytellers in order to properly demonstrate this new method. In this context, this project reveals the manifestation of the systematical structure of evil characters in Turkic myths, epics, and minstrel stories. For this, 62 texts of myths, epics, and minstrel stories from oral and written traditions of Altai, Bashkir, Khakas, Karachay-Balkar, Kazakh, Kyrgyz, Noghai, Uzbek, Yakut, Tatar, Tuva, Turkey, Turkoman, and East Turkestan (China) Turkic peoples are examined and 303 evil characters within these texts are determined. These characters are classified based on their roles within the text under eight topics: "spy type", "enemy type", "false hero type", "traitor type", "trickster type", "innocent or divine fool type", "opponent type", and "cruel parent type". After the determination and classification of evil characters, these eight evil character types are exemplified and introduced. Moreover, this descriptive information is converted to numeric data and demonstrated with tables and diagrams. Thus, an opportunity is taken to objectively analyze the qualities of evil characters. This information includes evil character's existential features, gender, variances, and transformations based on the genre. In addition to this, evil characters' functions within and out of the text in folk narratives are determined and informed by examples. The present study is comprehensive and distinctive in that it includes an original research method and information about characters of folk narratives; analyzes evil characters in Turkic myths, epics, and minstrel stories for the first time in an integrative way; and evaluates the functions of evil characters within and out of the text. Therefore, folklorists and researchers from other disciplines who work on antagonists, evil, gender, and functional folklore will be able to benefit from this study.
Evil character types in Turkic folk narratives are designated as the major issue of this study. Within the scope of this comprehensive topic, evil character types in Turkic folk narratives are determined, classified, and analyzed in the present study. The structuralist method is utilized to examine the organization of the structural functions constituting a text. Thus, variations in the implementation of the structuralist method to folk narratives are evaluated. By this means, a new structural-centered method that can be adopted for the determination and organization of the evil characters in folk narratives is created. The present study is limited to myths, epics, and minstrel stories that are told by professional storytellers in order to properly demonstrate this new method. In this context, this project reveals the manifestation of the systematical structure of evil characters in Turkic myths, epics, and minstrel stories. For this, 62 texts of myths, epics, and minstrel stories from oral and written traditions of Altai, Bashkir, Khakas, Karachay-Balkar, Kazakh, Kyrgyz, Noghai, Uzbek, Yakut, Tatar, Tuva, Turkey, Turkoman, and East Turkestan (China) Turkic peoples are examined and 303 evil characters within these texts are determined. These characters are classified based on their roles within the text under eight topics: "spy type", "enemy type", "false hero type", "traitor type", "trickster type", "innocent or divine fool type", "opponent type", and "cruel parent type". After the determination and classification of evil characters, these eight evil character types are exemplified and introduced. Moreover, this descriptive information is converted to numeric data and demonstrated with tables and diagrams. Thus, an opportunity is taken to objectively analyze the qualities of evil characters. This information includes evil character's existential features, gender, variances, and transformations based on the genre. In addition to this, evil characters' functions within and out of the text in folk narratives are determined and informed by examples. The present study is comprehensive and distinctive in that it includes an original research method and information about characters of folk narratives; analyzes evil characters in Turkic myths, epics, and minstrel stories for the first time in an integrative way; and evaluates the functions of evil characters within and out of the text. Therefore, folklorists and researchers from other disciplines who work on antagonists, evil, gender, and functional folklore will be able to benefit from this study.
