Manisa İl Halk Kütüphanesi Eski Eserler Bölümü 4655 numarada kayıtlı kanunnamenin yeni harflere çevirisi ve değerlendirmesi

Türkler İslam'ı kabul etmelerinden önceki devrede kurmuş oldukları devletlerde kendilerine ait bir hukuk nizamı tesis etmişler ve bu geleneği İslami devirde de devam ettirmişlerdir. Böylece şeri hukuk yanında söz konusu geleneğe dayalı örfi hukuk kendini göstermiştir. Osmanlı Devleti'nde de Osman Gazi'den başlamak üzere ilk sultanlar kanun koyucu özelliklerini göstermişler, Fatih ise Örfi hukukun gelişme çizgisinde bir dönüm noktasını teşkil etmiştir. Bunu takip eden sultanların da bu geleneğe sahip çıkmaları ile birçok kanunname tertip edilmiştir ki, bunlar tip bakımından değişik grupları meydana getirmişlerdir. İncelediğimiz kanunname genel nitelikte bir kanunname olup, Osmanlı klasik dönemine ait diğer kanunnamelerde olduğu gibi, genel olarak, sipahi ile reaya arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi, reayadan alınan çeşitli vergiler, "bac-ı bazar" ile ilgili geniş bir bölüm ve oldukça teferruatlı bir ihtisab kanunnamesi ile esnaf ve sanatkarlara verilen cezaların kaydedildiği bir bölümü ihtiva etmektedir. Ayrıca yaya ve müsellemler ve azablar gibi bazı özel gruplarla ilgili kanunları da ihtiva etmekte olup, özellikle Müslüman olmayan halkın ilişkilerini düzenleyen bir bölüm büyük önem taşımaktadır. Kanunnamenin metinde işaret etmiş olduğumuz Manisa ile ilgili kanunnameler arasında görülen büyük benzerlik, kanunnamenin vaktiyle Manisa'da uygulanan kanunname olabileceğini akla getirmekte ise de şimdilik kesin bir yargı ortaya koymak mümkün değildir.