Onkolojide destekleyici tedavide klinik eczacı tarafından verilen hasta eğitiminin yorgunluk ve yaşam kalitesi üzerine etkisi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Onkolojide destekleyici tedavi günümüzde modern onkolojinin önemli bir parçasıdır. Kanserin olumsuz etkilerinin önlenmesi, yönetimi ve tedavisini içeren destekleyici tedavi kanıta dayalı ve hasta merkezli bir sağlık bakım modelidir. Sağlık ekibi içerisindeki çeşitli meslek gruplarının multidisipliner yaklaşımla hastaya hizmet verdiği bütüncül ve tamamlayıcı sağlık hizmetinin somut başarılı bir örneğidir. Destekleyici tedavide eczacının rolünün belirlenmesi gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, eczacı tarafından verilen hasta eğitimlerinin hastaların yaşam kaliteleri, kanser ile ilişkili yorgunluk, uyku hijyeni ve öz-etkililik üzerine etkisinin belirlenmesidir. Çalışmaya Ağustos 2023 ve Aralık 2023 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Onkoloji polikliniğine başvurarak kanser tedavisi almakta olan toplam 50 hasta dahil edilmiştir. Hastalara eczacı tarafından uyku hijyeni, günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesi, egzersizin yorgunluğun azaltılması üzerindeki faydaları ve düzenli/dengeli beslenme konularında eczacı tarafından yüz yüze kısa bir eğitim verilmiştir. Eğitimden önce ve sonra Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Örgütü Yaşam Kalitesi Anketi (EORTC QLQ-C30), Yorgunluğu Çok Boyutlu Değerlendirme Ölçeği (YÇBDÖ), Uyku Hijyeni İndeksi, Kronik Hastalık Yönetimi için 6 Maddelik Öz-Etkililik Ölçeği uygulanarak ve sayısal ağrı skalası kullanılarak skorlar kaydedilmiştir. %66’sı kadın olan hastaların yaş ortalaması 58.30±1.73’tür. Hasta başına kullanılan ortalama ilaç sayısı 7.92±0.49 ve antineoplastik ilaç sayısı 2.16±0.12 olup, hastaların %90’ında polifarmasi mevcuttur. On yedi hasta (%34) eş zamanlı radyoterapi aldığını belirtmiştir. Hastaların 41’inde evre 4, 4’ünde evre 2 ve 5’inde evre 1 kanser tanısı bulunmaktadır. Eczacı tarafından verilen eğitim öncesi ve sonrası değerler karşılaştırıldığında; genel sağlık (60.33±3.18 ve 76.00±2.48, P=.000) ve genel fonksiyonellik (74.09±2.33 ve 83.96±1.76, P=.000) değerlerinde iyileşme, genel semptomlarda (24.51±2.24 ve 13.90±1.57, P=.000) azalma, çok boyutlu yorgunluk skorlarında (23.45±1.69 ve 14.61±1.55, P=.000) azalma, uyku hijyeninde iyileşme (26 (14-42) ve 19 (13-33), P=.000), anlık ağrı (0 (0-8) ve 0 (0-7), P=.005) ve haftalık ağrı (3.00±0.39 ve 1.90±0.28, P=.000) skorlarında azalma ve öz-etkililikte (6.73±0.28 ve 8.31±0.22, P=.000) artış olduğu belirlenmiştir. Eğitimin sadece finansal güçlükler parametresi üzerine etkisi bulunmamıştır. Sonuç olarak, klinik eczacının verdiği eğitimin kanser hastalarının yaşam kalitesi ve öz-etkililikleri üzerindeki olumlu etkisi göz önünde bulundurularak onkolojide destekleyici tedavinin vazgeçilmez bir parçası olarak sağlık ekibinde görev alması sağlanmalıdır. Eczacı hem ilaçla ilişkili sorunların yönetimi hem de hasta eğitimi yoluyla tedaviye büyük bir destek sağlayabilir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Klinik eczacı, onkolojide destekleyici tedavi, yaşam kalitesi, kanserle ilişkili yorgunluk, uyku hijyeni, öz-etkililik, Clinical pharmacist, supportive therapy in oncology, quality of life, cancer related fatigue, sleep hygiene, self-efficacy.
