YENİ ONBİNLER VE ANAKRONİK BİR SEFERİN AYAK İZLERİ

MÖ 401 yılında Atina ve Sparta’dan gelen paralı askerler de dahil olmak üzere Keyhüsrev komutasındaki kozmopolit bir ordu. Sardis’ten ayrılarak Anadolu’yu geçerek Mezopotamya’nın güneyindeki Kunaksa’ya indi. Kardeşi Pers Kralı Artaxerxes’in ordusuyla savaşan Keyhüsrev burada hayatını kaybetse de ordusu bir zafer kazanmıştı. Artaxerxes Yunan komutanları pusuya düşürüp öldürdükten sonra Atinalı Xenophon ve dört arkadaşı, Karadeniz kıyılarını takip ederek önce kuzeydoğuya, sonra Truva’ya kadar on binden fazla olan Yunan paralı askerlerine rehberlik etti. Xenophon, tehlike ve zorluklarla dolu bu uzun seferi Anabasis (Yükseliş) adlı kitabında anlatıyor. Bu olaydan 2320 yıl sonra, 1919 baharında, on binlerce kişinin torunları ya da on binlerce yeni Yunan Albay Dimitri Ambelas’ın sözleriyle bu kez Selanik’ten ayrıldı. Yaklaşık üç buçuk yıl sonra 15 Mayıs sabahı İzmir’e inerek başlattıkları Anadolu seferi, tıpkı dedelerininki gibiydi. On binlerce insanın ve milyonlarca insanın ölümünün tarif edilemez acı ve ıstıraplar yaşamasına neden olan bu zamana Yunanistan’daki Küçük Asya Felaketi denir. Bu makalede Yunanlıların bölgeye neden ve nasıl geldikleri, ne yaptıkları ve nasıl örgütlendikleri, evlerine nasıl döndükleri incelenecektir.