Aydın ili Germencik Ovası topraklarının fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri üzerinde bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1996
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Araştırma alanı olarak Büyük Menderes havzası içinde yer alan Germencik ovasının seçildiği bu çalışmada, ova topraklarının fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda ova toprakları özelliklerinin birbirleriyle olan ikili ilişkileri ile tuzluluk, alkalilik ve bor sorunlarının saptanması hedeflenmiştir. Germencik ovasının da içinde yer aldığı Büyük Menderes havzası, Türkiye'nin batısında ve Ege bölgesi sınırları içinde yer almaktadır. Temel olarak başkalaşım ve tortul kayaçlar havzada başat durumdadır. Makro iklim özellikleri yönünden Akdeniz iklim tipi görülen Büyük Menderes havzasında iklimde yer yer ayrımlılıklar görülmektedir. Germencik ovasında araştırma özdeği olarak, ovayı temsil eden 16 pedon açılmış ve pedonların ayrımlı katmanlarından 84 adet toprak ve ana özdek örneği alınmıştır. Toprak ve ana özdek örneklerinde bazı fiziksel, kimyasal ve doygunluk ekstratı analizleri yapılmıştır. Seçilen kimi toprak örneklerinin içerdikleri kil minerali tipleri de ortaya çıkarılmıştır. Araştırma konusu toprakların fiziksel, kimyasal ve doygunluk eksratı analiz sonuçları bilgisayarda değerlendirililerek, ikili ilişkileri saptanmıştır. Yine analiz sonuçları değerlendirilerek, Germencik ovası topraklarında tuzluluk, alkalilik ve bor toksitesi bulunan alanlar ortaya çıkarılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Germencik ovası topraklarının Ap katmanları çoğunlukla tın ve kumlu tın bünyelidir. Özgül ağırlıkları (dp) 2.57-2.79 g/cm3; hacim ağrılıkları (dp) 1.16-1.71 g/cm3; doygunluk yüzdeleri % 24- %87; higroskopik nem değerleri %0.50-9.48; tarla kapasiteleri %2.14-40.88; solma noktası değerleri % 0.97-21.44 arasında saptanmıştır. Araştırma alanındaki toprakların %21.43'ü yarayışlı su içeriği yönünden çok kötü , % 30.95'i kötü; %29.76 - sı orta ; % 17 .86'sı da iyi durumdadır. Toplam boşluk değerleri %35.95-56.87; su ile dolu boşluklar hacmi % 0.86-10.99; hava ile dolu boşluklar hacmi %35.09-52.39; toplam mil+kil değerleri %2.40-89.84; bağlanmamış mil+kil %0.40-61.12; stürüktür stabilite indeksi değerleri %2.00-60.00; agregasyon yüzdesi değerleri %11.57-50.38; pH değerleri 7.10-8.54; eletriki direnç değerleri 27-2350 ohms; çözünebilir toplam tuz içerikleri %0.030>-1.320; kireç içerikleri %0.62-20.61 ; %C içerikleri %0.02-1.26; organik madde içerikleri %0.03-2.17; değişebilir Na+ 0.03-6.52 me/100g; değişebilir K+ 0.02-0.72 me/100g; değişebilir Ca ++ 0.14-13.00 me/100g; değişebilir Mg++ 0.58-12.02 me/100 g; katyon değişim kapasiteleri (KDK) 2.33-19.57 me/100 g; değişebilir sodyum yüzdeleri (ESP) %0.26-41.58; sıcak suda çözünebilir bor içerikleri iz-48.40 ppm değerleri arasında bulunmuştur. Doygunluk ekstraktı analizlerinde, pH 7.20-7.99; elektriki geçirgenlik (EC) 0.26-24.00 mmhos/cm; Na+ 0.24-39.60 me/l; K+ 0.04-1.36 me/l; Ca++ 1.20-120 me/l; Mg++ 0.00-104.00 me/l; Cl- 0.00-210.49 me/l; SO4= 0.63-42.3 me/l; HCO3- 0.69-5.48 me/l; sodyum adsorbsiyon oranları (SAR) 0.18-15.78 değerleri arasında saptanmıştır. Araştırma konusu toprakların analiz sonuçlarına göre, 3 ve 13 no'lu pedonlar ile 5 no'lu pedonun C3 katmanında alkalilik sorunu olduğu; aynı pedonların tuzluluk ve bor toksitesi sorunlarını da içerdiği belirlenmiştir. Ayrıca 1, 2, 4, 14 ve 15 no'lu pedonların bora duyarlı ve yarı duyarlı bitkilerin gelişmesini olumsuz yönde etkileyebilecek düzeylerde bor içerdiği saptanmıştır. Analizler sonucu elde edilen veriler bilgisayarda istatistiksel olarak incelenmiş ve ikili ilişkileri araştırılmıştır. Araştırma konusu örneklerin, fiziksel özelliklerinin ikili ilişkileri araştırılmıştır. Araştırma konusu örneklerin, fiziksel özelliklerinin ikili ilişkileri kendi aralarında değerlendirildiğinde; %54.41'nin %1 düzeyde çok önemli ve pozitif; %4.04'ünün %5 düzeyde önemli ve pozitif; %19.85'inin %1 düzeyde çok önemli ve negatif; % 2.21'inin de %5 düzeyde önemli ve negatif ilişkiye sahip olduğu bulunmuştur. Örneklerin kimyasal özelliklerinin ikili ilişkileri değerlendirildiğinde; %47.53'ünün %1 düzeyde çok önemli ve pozitif ; %11.97'sinin %5 düzeyde önemli ve pozitif, %%9.68'inin %1 düzeyde çok önemli ve negatif; %3.87'sinin %5 düzeyde önemli ve negatif ilişkiye sahip oldukları saptanmıştır. Germencik ovası topraklarının fiziksel ve kimyasal özeliklerinin tümünün ikili ilişkileri değerlendirildiğinde; %47.35'inin %1 düzeyde çok önemli ve pozitif; %10.67'sinin %5 düzeyde önemli ve pozitif; %11.60'ının %1 düzeyde çok önemli ve negatif; %2.10'unun %5 düzeyde önemli ve negatif ilişkiye sahip oldukları belirlenmiştir. Germencik ovasında açılan pedonlardan seçilen 1,2,5,6,7,8,10 no'lu pedonların Ap katmanlarına ait kil minerali tipleri, katmanların kil fraksiyonlarında X-Işını Kırının Yöntemi'ne göre saptandı. Buna göre pedonların Ap katmanlarında illit ve kaolin grubu kil mineralleri başat olarak bulunurken, düşük nicelikte de vermikulit kil minerali içerdikleri ortaya çıkarılmıştır. Özellikle alkalilik, tuzluluk ve bor toksitesi sorunlarının birlikte bulunduğu 3,5 ve 13 no'lu pedonların temsil ettiği alanlarda, ayrıca sorunların diğer alanlarda da oluşmasına engel olmak için, bazı önlemlerin alınması zorunludur. Etkili bir drenaj sisteminin kurulması, geçirimsiz bir katman varlığında, derinliğe bağlı olarak çizel, subsoiler ya da riper çekilerek topraktaki tuzların ve sodyumun ortamdan uzaklaştırılabilmesi için sorunlu alanlara jips ve kükürt işletmeleri flotasyon artıklarının uygulanması; bu uygulamanın yeterli suyun bulunmaması nedeniyle, sonbahar ve kış mevsimlerinde yapılması; sulama için ana kaynak durumundaki Büyük Menderes nehrinin her türlü kirlilikten korunması bu önlemlerin başlıcalarıdır.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1996
