Türkiye kültür anasonları (Pimpinella Anisum L.) üzerinde agronomik ve teknolojik araştırmalar
Küçük Resim Yok
Tarih
1992
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bornova ekolojik koşullarında Türkiye kültür anasonlarının (Pimpinella anisum L.) bazı agronomik ve teknolojik özelliklerini belirlemek amacıyla yürütülen bu çalışma, 1988,1989 ve 1990 yıllarında iki ayrı deneme şeklinde bölünmüş parseller (split-split plots) deneme desenine göre 4 yinelemeli olarak kurulmuştur. Birinci anason denemesinde ana parsellere sıra arası mesafeleri (20,40 ve 60 cm), alt parsellere ekotipler (Antalya, Denizli, Fethiye ve Çeşme) minik parsellere de tohumluk miktarları(1.5,2.5,3.5 kg/da) uygulanmıştır. İkinci anason denemesinde ana parsellere ekim yöntemleri (serpme ve sıraya), alt parsellere ekotipler (Antalya, Denizli, Fethiye ve Çeşme) ve minik parsellere gübre dozları (0,3,6 kg/da N;0,6 kg/da P2O5) uygulanmıştır. Her deneme için tarla ve laboratuar çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular 3 deneme yılı ortalaması olarak ayrı başlıklar halinde aşağıda özetlenmiştir. Ekotip-Sıra Arası- Tohumluk Miktarı Denemesi Bitki boyu: En yüksek bitki boyu değerini Denizli ekotipi (48.1 cm), en kısa bitki boyu değerini Çeşme ekotipi (40.1 cm) vermiştir. Sıra arası mesafeleri ve tohum miktarlarının bitki boyu üzerine etkileri oldukça düşük bulunmuştur. Toplam Dal Sayısı: Ekotiplere göre farklılık göstermiştir. Sıra arası mesafelerinin bu özellik üzerine etkisi ise belirgin değildir. Toplam dal sayısı bakımından en belirgin farklılıklar tohum miktarlarında meydana gelmiştir. Burada dekara atılan tohum miktarı arttıkça toplam dal sayısında azalma görülmüştür. Meyveli Dal Sayısı: Denemede en yüksek değer (5.48 adet /bitki) Fethiye, en düşük değer (4.79 adet/bitki) Çeşme ekotipinde bulunmuştur. Bu özellik üzerine sıra arası mesafelerinin etkisi az, tohum miktarlarının etkisi ise oldukça belirgindir. Dekara atılan tohum miktarı arttıkça meyveli dal sayısında azalma görülmüştür. Biyolojik Verim: Denemede biyolojik verim üzerine özellikle ekotiplerin ve sıra arası mesafelerinin etkileri belirgin olmuştur. En yüksek değer (142.2 kg/da)Çeşme, en düşük değer (85.2 kg/da) Denizli ekotipinde saptanmıştır. Biyolojik verimin 60 cm sıra arasında 20 cm'ye göre %9.4 oranında daha düşük olduğu saptanmıştır. Dane Verimi: Bu özellik üzerine deneme faktörlerinin tümü etkili olmuştur. Dane veriminde en yüksek değer (57.8 kg/da) Çeşme, en düşük değer (44.7 kg/da) Denizli ekotipinde bulunmuştur. Sıra arası mesafelerine göre ise 40 cm'de 55.4 kg/da ile en yüksek dane verimi elde edilirken, 60 cm sıra arasının 48.6 kg/da ile en düşük değer alındığı görülmüştür. Ayrıca dekara atılan tohum miktarının artması ile verimin düştüğü saptanmıştır. Şöyle ki, 1.5 kg/da'da en yüksek değer (54.7 kg/da), 3.5 kg/da'da en düşük değer (49.3 kg/da) elde edilmiştir. Hasat İndeksi: Ekotip, sıra arası mesafe ve tohum miktarına göre farklılık göstermiştir. Ekotiplerden Çeşme (%40.7) sıra arası mesafelerden 40 cm (%40.5), tohum miktarlarından 1.5 kg/da (%41.3) en yüksek değerleri vermiştir. Bin Dane Ağırlığı: En belirgin farklılık ekotipler arasında meydana gelmiştir. Çeşme ekotipi 2.65 g ile en yüksek değeri verirken, en düşük değer (2.37g) Denizli ekotipinde bulunmuştur. Sıra arası mesafelerinin ve Tohum miktarlarının etkili olmadığı görülmüştür. Uçucu Yağ Oranı: En yüksek uçucu yağ oranı Fethiye ekotipi (%2.8), en düşük uçucu yağ oranını Çeşme (%2.10) ekotipi vermiştir. Sıra arası mesafeleri ve tohum miktarlarının etkileri oldukça düşük bulunmuştur. Uçucu Yağ Verimi: ekotiplere göre en yüksek uçucu yağ verimi (1,21 kg/da) Çeşme ekotipinden, en düşük uçucu yağ verimi ise (1,01 kg/da) Denizli ekotipinden elde edilmiştir. Uçucu yağ verimi üzerine sıra arası mesafeleri ve tohum miktarlarının etkisi de oldukça belirgindir. 60 cm sıra arası mesafesi, 20 cm sıra arası mesafesine göre %9,4; 3,5 kg/da tohum miktarı, 1,5kg/da tohum miktarına göre%11,6 daha düşük değer verilmiştir. Uçucu Yağın Bileşimi: uçucu yağın bileşiminde trans-Anethol, Methylchavicol ve Anisaldehyd bulunmuştur. Deneme faktörlerinin bileşim üzerine belirgin bir etkisi bulunmamıştır. Ekotip-Ekim Yöntemi-Gübre Dozu Denemesi Bitki Boyu: En belirgin farklar ekotipler arasında meydana gelmiştir. Denizli ekotipi en uzun (41,4cm), Çeşme ekotipi en kısa (36,8 cm) bitki boyu değerini vermiştir. Ekim yöntemi ve gübre dozlarının etkileri ise oldukça düşük çıkmıştır. Bitki boyu, sıraya ekim yönteminde serpme ekime göre %3,4, 6 kg/da N-O kg/da P2O5 gübre kombinasyonunda kontrole göre %3,4 oranında daha yüksek bulunmuştur. Toplam Dal Sayısı: Ekotip, ekim yöntemi ve gübre dozlarının toplam dal sayısı üzerine etkileri belirgin bulunmuştur. Fethiye ekotipi en fazla (8,13 adet/bitki), Çeşme ekotipi en az (7,31 adet/bitki) dal sayısını vermiştir. Ekim yöntemlerinden sıraya ekim yönteminde, serpme ekime göre %20,9 daha az; gübre dozlarından 6 kg/da N-O kg/da P2O5 kombinasyonunda kontrole göre %9,6 daha yüksek toplam dal sayısı saptanmıştır. Meyvalı Dal Sayısı: denemede en yüksek değer (5,58 adet/bitki) Çeşme ekotipinde bulunmuştur. Ekim yöntemleri bu özellik üzerine etkili olmuş ve serpme ekimde 6,95 adet/bitki olan meyvalı dal sayısı, sıraya ekim yönteminde 5,26 adet/bitki gibi daha düşük bir değer vermiştir. Gübre dozlarına göre en fazla meyveli dal sayısı 6 kg/da N-O kg/da P2O5 uygulanmasında saptanmıştır. Biyolojik Verim: denemede bu özellik üzerine ekotip, ekim yöntemi ve gübre dozlarının etkili olduğu görülmüştür. En yüksek değer (117,2 kg/da) Çeşme, en düşük değer (107,4 kg/da9 Fethiye ekotipinde saptanmıştır. Biyolojik ekim sıraya ekimde, serpmeye göre %12'lik artış göstermiştir. Gübre dozları incelendiğinde, kontrole göre biyolojik verimde en yüksek artış %16,6 ile 3 kg/da N-6 kg/da P2O5 uygulamasında elde edilmiştir. Dane Verimi: deneme faktörleri dane verimi üzerine etkili olmuştur. Çeşme ekotipinde en yüksek (49,1 kg/da), Denizli ekotipi en düşük(42,6 kg/da) dane verimini vermiştir. Ekim yöntemlerine göre ise, sıraya ekimde yüksek (48,5 kg/da), serpme ekimde düşük 42,3 kg/da dane verimi elde edilmiştir. Azotlu ve fosforlu gübre dozları dane verimi üzerine etkilidir. Kontrole göre 3 kg/da N-6 kg/da P2O5 gübre kombinasyonunda 48,7 kg/da ile en yüksek dane verimi belirlenmiştir. Hasat İndeksi: Ekotiplere göre hasat indeksi değerlerine farklılık bulunmuş, Çeşme ekotipi %42,6 ile en yüksek değeri vermiştir. Ekim yöntemleri ve gübre dozlarının hasat indeksi üzerine etkisi az olmuştur. Hasat indeksinin, sıraya ekim yönteminde, serpme ekim yöntemine göre %3,8 oranında daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bin Dane Ağırlığı: ekotiplerin bin dane ağırlığı üzerine etkisi belirgindir. Çeşme ekotipi %42,6 ile en yüksek değeri verirken, en düşük değer 2,43 g ile Denizli ekotipinde bulunmuştur. Ekim yöntemleri ve gübre dozlarının bin dane ağırlığı üzerine etkisinin ise az olduğu görülmüştür. Bin dane ağırlığı, azotlu gübre ile birlikte fosforlu gübre uygulamasıyla artmıştır. Bu artış kontrole göre 3 kg/da N- 6kg/da P2O5 kombinasyonunda %4,4, 6 kg/da N-6 kg/da P2O5 kombinasyonunda %5,6 oranlarındadır. Uçucu Yağ Oranı: bu özellik üzerine ekotipler etkili olmuştur. Fetjiye ekotipi en yüksek (%2,38) Çeşme ekotipi en düşük (%2,77) uçucu yağ oranını vermiştir.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1992
