İzmir kent merkezinde yaşayan 15-64 yaş arası nüfusu temsil eden bir örneklemde toplumsal eşitsizlikler ile psikoz-benzeri yaşantılar, psikotik belirtiler ve psikotik bozukluklar arasındaki ilişkinin incelenmesi
Yükleniyor...
Tarih
2009
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Amaç: Eğitim, meslek, gelir ve mülkiyet farklılıkları nedeniyle ortaya çıkan toplumsal eşitsizlikler sağlıkla ilgili önemli sonuçlara sahiptir. Gelir ve sosyoekonomik konum gibi toplumsal eşitsizlik göstergeleri akıl sağlığı sorunları için psikososyal stres etkenidirler. Psikotik bozukluklar ve eşik altı psikotik belirtiler ile toplumsal eşitsizlik arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Bu çalışmada toplumsal eşitsizlikler ile psikoz-benzeri yaşantılar, psikotik belirtiler ve bozukluklar arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Bu araştırmada İzmir kent merkezinde yaşayan 15-64 yaş arası nüfusu temsil eden bir örneklem (n: 4012), eğitim almış görüşmeciler tarafından Uluslararası Bileşik Tanı Görüşmesi 2.1 ile yaşamboyu psikoz-benzeri yaşantı yaygınlığı için kesitsel olarak taranmıştır. Görüşme sonucuna göre olası psikotik belirtisi olan kişilerin dörtte üçü klinisyenler tarafından yeniden değerlendirilmiştir. Araştırma analizinde toplumsal eşitsizlik göstergeleri olan eğitim yılı, mesleksel sosyoekonomik konum, sınıfsal konum, babanın mesleğine göre belirlenen doğumdaki sosyoekonomik konum, doğum yeri, etnik köken, aylık ortalama hane geliri dilimi, hane yoksulluğu, barınma biçimi, hane mülkiyet düzeyi ile (1) en az bir psikoz-benzeri yaşantı (örneklem yaygınlığı %25,3; %95 güvenlik aralığı [GA]: 23,9-26,6), (2) en az bir sanrısal ve/veya varsanısal psikotik belirti (örneklem yaygınlığı %7,5; %95 GA: 6,7-8,3), (3) herhangi bir DSM-IV psikotik bozukluk tanısı (örneklem yaygınlığı %2,5 (%95 GA: 1,9-2,9) arasındaki ilişki incelenmiştir. İlişki, sosyodemografik değişkenlerin ve ailede akıl sağlığı sorunu, alkol ve madde kullanım özelliklerinin dahil edildiği üç farklı lojistik regresyon modeli içinde ve %95 güven aralıklarıyla birlikte verilen olasılık oranı [OO] olarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Psikoz-benzeri yaşantılar eğitim yılı (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,14 ve %95 GA: 1,05-1,23), sosyoekonomik konum (7 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,08 ve %95 GA: 1,02-1,12), doğum yeri (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,06 ve %95 GA: 1,06-1,12) ve barınma biçimi (3 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,13 ve %95 GA: 1,00-1,28) ile ilişkilidir. Psikotik belirtiler eğitim yılı (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,21 ve %95 GA: 1,07-1,37), sosyoekonomik konum (7 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,10 ve %95 GA: 1,02-1,19), doğum yeri (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,14 ve %95 GA: 1,04-1,25) ve barınma biçimi (3 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,23 ve %95 GA: 1,00-1,51) ile ilişkilidir. Psikotik bozukluklar eğitim yılı (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,27 ve %95 GA: 1,02-1,58), ve doğum yeri (5 düzey üzerinden uyarlanmış OO: 1,17 ve %95 GA: 1,01-1,35) ile ilişkilidir. Sınıfsal konumun ve doğumdaki sosyoekonomik konumun etkisi mesleksel sosyoekonomik konum ile, mülkiyet düzeyinin etkisi barınma biçimi ile aynı yönde olduğu için diğer etkenler için uyarlandıklarında etkileri ortadan kalkmaktadır. Etnik köken, aylık ortalama hane geliri dilimi, hane yoksulluğu ve hane mülkiyet düzeyi ile psikoz-benzeri yaşantılar, psikotik belirtiler ve bozukluklar arasında ise ilişki bulunmamıştır. Sonuç: Araştırma sonucuna göre eşikaltı psikotik belirtiler ve klinik bozulmaya yol açan psikozlar düşük eğitim, doğum yerinin nüfus yoğunluğu yüksek yerleşim birimi olması, alt SEK grubunda yer almak ve hane mülkiyetine sahip olmama ile artmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Psikiyatri A.B.D.
