Elizabeth Lady Craven'in 1785-1786 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'na yaptığı seyahati

Elizabeth Craven ( 17 Aralık 1750-13 Ocak 1828) asil bir aileye mensup hayatı skandallarla dolu olan İngiliz bir yazardır. 1780 yılında Baron William Craven ile evlenmiş ve daha sonra eşinden ayrı yaşayarak Fransa’ya yerleşmiştir. Bundan sonra neredeyse bütün Avrupa’yı gezmiştir. 1778-1826 yılları arasında eserler vermiştir. Bunların arasında; gezi yazıları, hatıratlar ve tiyatro eserleri bulunmaktadır. 1785’te ‘A journey Through The Crimea To Constantinople’ (Kırım’dan İstanbul’a Seyahat) adlı eserini kaleme almıştır. Craven, 1785-1786 yılları arasında yaptığı seyahatinde hemen bütün Avrupa’yı gezmiş ve Türkiye’ye de gelmiştir. Fransa, İtalya, Avusturya, Polonya, Rusya, Ukrayna, Kırım, İstanbul, Bursa, Çanakkale, Yunanistan, İzmir, Bulgaristan, Romanya güzergâhında bir gezi yapmıştır. Yaptığı seyahati toplam altmış sekiz mektupta Prusya Dükü ve Sayn Kontu olan Christian Frederick Charles Alexander’a anlatmıştır. Craven, Türkiye’ye geldiğinde, Osmanlı Devleti, Rus harbinden çıkmış ve Küçük Kaynarca Antlaşması’nı imzalamış durumdaydı. Bildiğimiz gibi gerileme dönemine giren Osmanlı Devleti üzerinde, bu süreçte uyuşukluk ve batı etkisi hâkim olmaya başlamıştır. Bu durum topluma bir karmaşa olarak yansımıştır. Bu yüzden Craven, yer yer Türkleri tembel ve cahil olarak nitelendirmiştir. Craven’in Türkiye’de en fazla ilgilendiği konuların başında, Osmanlı Divan’ı, harem, hamamlar, kadınlar, erkekler, kıyafetler, evler, sokaklar, mezarlıklar, İslamiyet, insanların birbirlerine olan davranışları olmuştur. Eser XVIII. yüzyıl Osmanlı Devleti’ni yansıtması açısından önemli bir yere sahiptir. Bizim için çağdaş bir kaynak özelliği taşımaktadır. Bu çalışma kapsamında söz konusu eserin Türkçe’ye çevirisi ve değerlendirmesi yapılarak tarih bilimine seyahatname niteliğindeki önemli bir eser kazandırılmıştır.