Yapım sürecinde bina materyallerinde radon aktivite konsantrasyonlarının ve doz katkılarının hesaplanması

Uranyum bozunum serisinin radyoaktif bir elementi olan radon 1600 yıllık yarı ömre sahip olup, renksiz, kokusuz ve alfa ışını yayan radyoaktif bir soy gazdır. Akciğer kanseri oluşumunda sigaradan sonra ikinci faktör olarak bilinmektedir. Bundan dolayı özellikle kapalı ortamlarda radon gazı yoğunluğu seviyesinin bilinmesi son derece önemlidir Fakat yapımı devam eden binalarda radon gazı yoğunluğunu ölçen bir çalışma olmadığı görülmüştür. Bu sebeple bu çalışmada İzmir ili Menderes ilçesinde yapımı devam eden 2 farklı şantiye bulunup ölçüme uygun mahallerde (1. Şantiye: Bodrum, zemin, 1, 2 ve 4. Katlar; 2. Şantiye: Zemin, 1, 2, ve 4. Katlar) radon aktivite konsantrasyonları ve yıllık etkin doz eşdeğerlerinin hesaplanılması amaçlanmıştır. Çalışmada LR-115 Nükleer iz kazıma dedektörleri yerden 25 cm yüksekte olacak şekilde imalata engel olmadan ve herhangi bir iş sağlığı ve güvenliği riski oluşturmadan yerleştirilmiş ve 6 ay boyunca aylık periyodik olarak yeni filmlerle değiştirilmiştir. Çalışmanın sonunda yapımı devam eden 2 farklı binanın aylık ve yıllık radon aktivite konsantrasyon değerleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra çalışanların günde ortalama 8 saat mesai harcadıkları göz önünde bulundurularak yıllık etkin doz eşdeğerler bulunup, ulusal ve uluslararası sınır değerlerle karşılaştırılmıştır. Bu çalışma sonucunda 1. Şantiyede, en düşük yıllık otalama radon konsantrasyonu zemin katta 1072,95 Bq/m3, en yüksek 1. Katta 1404,47 Bq/m3, 2. Şantiyede en düşük yıllık ortalama radon konsantrasyonu zemin katta 626,89 Bq/m3, en yüksek 4. Katta 1362,28 Bq/m3 olarak bulunmuştur. 1. Binanın ortalama radon konsantrasyon değeri 1173,01 Bq/m3, 2.Binanın ortalama radon konsantrasyon değeri 1097,03 Bq/m3 olarak ölçülmüştür. Bu değerler TAEK tarafından belirlenen limit değerlerin üzerindedir. Yapımı devam eden bina materyallerinde günde ortalama 8 saat çalışan personeller için yıllık etkin doz eşdeğerleri 1. Şantiyede en düşük 11,17 mSv/y en yüksek 14,62 mSv/y ve ortalama 12.21 mSv/y olarak tespit edilmiştir. 2. Şantiyede en düşük 6,52 mSv/y en yüksek 12,98 mSv/y ve ortalama 11,42 mSv/y olarak bulunmuştur. Bu değerler ICRP (2007) tarafından belirlenen limit değerin (20mSv/y) altındadır.

Radon which is a radioactive element of Uranium decay series is a colourless, odorless and alpha-emitting radioactive noble gas, has a half-life 1600 years. It is known as the second factor after smoking in the formation of lung cancer. Therefore it is extremely important to know the radon gas density, especially in closed environments. But no working was observed in the building material during construction. For this reason, the aim of this study is to find two different construction sites in the Menderes district in İzmir and to calculate activity concentrations and annual effective dose equivalents at the locations suitable for the measurement. (1. Structure: Basement, ground, 1, 2. and 4. Storeys; 2. Structure ground, 1, 2 and 4. Storeys) In this study LR-115 nuclear track scraping detectors were placed 25 cm above the ground, without hindering production and without any occupational health and safety risks. For six month they were monthly replaced with new films. As a result of this study monthly and annual radon activity concentration values, for 2 different structures during construction, were determined. With considering the employees spending an average work time of 8 hours per day, the annual effective dose equivalent dose were found and compared to national and international limit. As a result of this study, in 1. Structure the lowest average for annual radon activity concentration was measured 1072,95 Bq/m3 in ground store, the highest value was 1404,47 Bq/m3 in 1. Store, in 2. Structure the lowest average for annual radon activity concentration was measured 626,89 Bq/m3 in ground store, the highest value was 1362,28 Bq/m3 in 4. Store. The mean of the radon concentrations calculated in 1. Structure was found 1173,01 Bq/m3, the mean of the radon concentrations calculated in 2. Structure 1097,03 Bq/m3. All these values were above the limit value determined by TAEK. The mean of annual effective dose equivalent for employees working average 8 hours per day in the building materials during construction; in 1. Structure was determined the lowest 11,17 mSv/y, the highest 14,62 mSv/y and average 12,21 mSv/y, in 2. Structure was calculated the lowest6,52 mSv/y, the highest 12,98 mSv/y and average 11,42 mSv/y. All these values above the limit values determined by ICRP (2007).