Yaşamın ilk üç yılında uyku sorunları ve etkili uyku ekolojisi etmenleri

Bu araştırma; yaşamın ilk üç yılında uyku sorunları ve uyku sorunlarında etkili, uyku ekolojisi etmenlerini incelemek amacıyla planlanmış tanımlayıcı alan araştırmasıdır. Araştırma örneklemine, İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, sağlıklı çocuk polikliniğinde Nisan 2011 – Şubat 2012 tarihleri arasında başvuran 0-36 aylık bebeği/çocuğu olan toplam 385 anne alınmıştır. Veriler, bebek ve çocuklarda uyku sorunlarını belirlemede, Avi Sadeh (2004) tarafından geliştirilen, daha sonra 2009 yılında Avih Sadeh ve ark. tarafından genişletilen BUKF(BISQ) formu kullanılmıştır. Bu form ile çocukta uykuya başlama saati, uykuya dalma süresi, gece uyanma sıklığı, gece uykusuzluk süresi, gece uyku süresi, gündüz uyku süresi, toplam uyku süresi gibi yedi parametre ile bebeklerin/ çocukların uyku sorunu olup olmadığı değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, bebeklerde/çocuklarda uyku sorununu belirlemede BUKF’dan elde edilen ölçütler değerlendirilerek aşağıdaki üç durumdan en az birinin varlığı ile bebeğin/çocuğun uyku sorunu yaşayıp yaşamadığı belirlenmiştir. 1) Gecede üç kez den fazla uyanan bebekler/çocuklar, 2) Gece uyanarak bir saatten daha fazla uykusuz kalan bebekler/çocuklar ya da, 3) Toplam uyku süresi, 9 saatten az olan bebekler/çocuklardır. Bunun yanı sıra, bebeğin uykuya hazırlanması, uyku saati rutinleri ve ebeveyne ait davranışların belirlenmesine yönelik uyku ekolojisi değerlendirmeleri de yapılmıştır. Çalışma verilerinin değerlendirilmesinde SPSS 16.0 paket programı, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallıs, Kolmogrof Smirnov testi, ileri ki kare testleri ve analizleri kullanılmıştır. Çalışmadaki 0-36 aylık bebeklerin/çocukların %26.5’i 0-6 aylık, %8.1’i 7-12 aylık, %16.4’ü 13-18 aylık, %15.3’ü 19-24 aylık, %33.8’i 24-36 aylıkdır. Bebeklerin/çocukların % 44.4’ü kız çocuğudur. BUKF uyku düzeyi ölçümleri kapsamındaki yedi parametrede; bebeklerin/çocukların uykuya başlama saati 22.30 ±1.80, en erken 18.00 da ve en geç 24.40 da başlamaktadır. Bebekler/çocuklar ortalama 0.50 ±0.35 saat de uykuya dalmakta, gecede ortalama 2.00 ±2.00 kez uyanmaktadır. Bebekler/çocuklar ortalama 0.50±2.00 saat gece uykusuzluk yaşamakta, 4.00±3.50 saat kesintisiz gece uyumakta, 2.33±2.00 saat gündüz uyumaktadır. Dolayısı ile bebekler/çocuklar 11.32±3.00 saat toplam uyku uyumaktadır. 0-36 ay bebekler/çocuklar en az 7 saat, en çok 22 saat toplam uyku uyumaktadır. Çalışmada bebeklerde/çocuklarda %18.8 oranında uyku sorunu belirlenmiştir. Annelerin 15-24 yaş grubunun sahip olduğu bebeklerde/çocuklarda uyku sorunu daha fazladır. Bebeklerin/çocukların 0-1 yaş grubunda uyku sorunu en fazladır. 0-1 yaş grubundaki çocukların %49.6’sında, 1-2 yaş grubundaki çocukların %19.7’sinde ve 2-3 yaş grubundaki çocukların % 15.4’ünde uyku sorunu yaşanmaktadır. Anne sütü+ mama +ek gıda gibi besinlerle beslenen bebeklerde/çocuklarda uyku sorunu daha fazladır. Karnı üzerine (yüz üstü) uyuyan çocukların %42.9’unda, yan dönük uyuyan çocuklarının %32.5’inde, sırt üstü uyuyan çocukların % 34’ünde ve diğer pozisyonlarda uyuyanlarda % 8.1’inde uyku sorunu saptanmıştır. Karnı üzerine uyuyan bebeklerin/çocukların uyku sorunu daha fazladır. Araştırma sonuçlarına göre; çalışmanın yapıldığı bölgede bebeklerin/çocukların uyku sorunu sıklığı dünyanın başka ülkelerinde yapılan bu konudaki araştırmalar ile benzerlik göstermiştir. Hemşirelere bebeklerde/çocuklarda uyku sorunlarının ve etkili uyku ekolojisi faktörlerinin belirlenmesinde, annelere yönelik eğitim ve danışmanlık etkinlikleri için öneriler verilmiştir.