Ege Bölgesi bazı teras alanlarında ileri eğimli basamak seki terasların şekil özellikleri üzerinde bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1990
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bu araştırmada, Ege Bölgesinde uygulanmış ileri eğilimli basamak seki teras projelerinden seçilen alanlarında, örnek teraslarına ait aralıkların, uzunlukların, eğimlerin, en kesiti oluşturan sedde ve şevlerin arazideki ve projedeki durumları belirlenmiştir. Bu şekil özelliklerin projelendirme kriterlerine uygunluğu araştırılmış, proje ve arazi değerleri arasındaki farklılıklar belirlenmiş ve bu farklılıkların terasların servis ömürlerine etkileri üzerinde durulmuştur. Ayrıca şekil özellikleri hidrolojik ve hidrolik yönden kontrol edilmiş ve örnek proje alanlarında karşılaşılan problemli durumlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmada, gayeli örnekleme yöntemiyle; Ege Bölgesindeki illerden Aydın, Denizli, Muğla illeri belirlenmiş ve bu illerde uygulanmış ileri eğimli basamak seki teras projelerinden, her ilden bir adet olmak üzere; Aydın-Bozdoğan-Alamut Projesi, Denizli-Çivril-Beyköy Projesi ve Muğla-Yatağan-Bencik (I)-Mesken (II) Projesi örnek seçilmiştir. Sonra her bir örnek proje alanındaki teraslanmış parsellerden basit tesadüfî örnekleme yöntemi kullanılarak örnek parseller belirlenmiştir. Bu örnek parseller üzerinde yer alan teraslarda, örnek parsellerin alan büyüklüğüne göre ve ortalama parsel eğimini temsil edebilecek şekilde; Aydın'daki örnek projeden 13 adet, Denizli'deki örnek projeden 10 adet, Muğla'daki örnek projenin I. Kısmından 4 adet, II. Kısmından ise 6 adet olmak üzere toplam 33 adet örnek teras seçilmiştir. Aydın'daki örnek proje ile Muğla'daki örnek projenin I. Kısmındaki teraslar kuru tarım koşullarına göre, Denizli'deki örnek proje ile Muğla'daki örnek projenin II. kısmındaki teraslar sulu tarım koşullarına göre projelendirilmiştir. Araştırmada, örnek terasların şekil özelliklerinin projedeki değerleri Köy Hizmetleri İl Müdürlükleri'ndeki ilgili proje dokümanlarından, arazideki değerleri ise örnek proje alanlarında örnek teraslar üzerinde yapılan ölçmelerden elde edilmiştir. Veriler, bilgisayar yardımı ile değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular aşağıdaki gibi özetlenebilir: -Örnek teraslarda teras üst genişliği (TÜG), teras genişliği (TG), dikey aralık (DA), boyuna eğim (Sb), ileri eğim (i;i1= dolgu bölümündeki ileri eğim, i2 = kazı bölümündeki ileri eğim, iort = ortalama ileri eğim), teras uzunluğu (TU), sedde yüksekliği (h) ve şev (1:m)'nin proje ve arazideki ortalama değerleri Çizelge 54'de verilmiştir. -Örnek terasların projelendirilen şekil özelliklerinin genelde projelendirme kriterlerine uygun olduğu belirlenmiştir. -Arazide belirlenen teras aralıkları (TÜG, TG, DA) proje dışı uygulama, çiftçi müdahalesi ve oturmanın etkisi ile projeye göre değişikliğe uğradığı saptanmış, fakat arazide belirlenen TU değerleri proje değerlerinde bulunmuştur. -Arazide belirlenen iort değerleri, gerek dolgu bölümünde fazla miktarda toprağın serilmiş olmasından ve gerekse erozyonun ve sürümün etkisiyle proje değerlerinden farklı çıkmıştır. -Örnek teraslarda Sb'nin 0.001 - 0.01 arasında uygulanmasının yeterli bir tahliye kapasitesini oluşturduğu, ancak en büyük emniyetli tahliye kapasitesini sağlayan Sb'nin; Aydın'daki örnek projede 0.004, Denizli'deki örnek projede 0.003 - 0.005 arasında, Muğla'daki örnek projenin I. kısmında 0.004, II. kısmında ise 0.004 - 0.007 arasında olması gerektiği belirlenmiştir. -Teras yapımında kullanılan ekipmanın bu işe uygun olmaması ayrıca oparatörlerin bu konuda bilgi ve deneyim noksanlıkları yüzünden, örnek teraslarda projelendirilen şevler arazide daha yatık bulunmuştur. -Arazide seddelerin bazı örnek teraslarda büyük ölçüde tahrip edildiği, bazı örnek teraslarda ise bakımsızlıktan belirsiz hale geldiği gözlemlenmiştir. -Örnek terasların, hesaplanan taşkın debilerine göre tahliye kapasitelerinin emniyet faktörleri; Aydın'daki örnek projede; projedeki durumda 27, arazideki durumda 29, Denizli'deki örnek projede; projedeki durumda 52, arazideki durumda 46, Muğla'daki örnek projenin I.kısmında; projedeki durumda 13, arazideki durumda 4, II. kısımda ise; projedeki durumda 52, arazideki durumda 19 olarak bulunmuştur. Ancak örnek terasların genelinde sedde yüksekliklerinin teras boyunca homojen olmayışı ve bazı örnek teraslarda ise seddelerin yer yer bozulmuş olması söz konusu emniyet faktörlerini olumsuz yönde etkilemektedir. -Her üç proje alanında, teraslanan parsel alanlarının küçük olması, parsel sınırlanın düzgün olmayışı nedenleri ile proje alanlarında bir tahliye sistemi planlanmamıştır. Parsel sınırları, yol kenarları ve sel yarıntılarının tahliye ayağı olarak kullanıldığı gözlenmiştir. Ancak bu doğal drenaj yollarının yetersiz olduğu ve erozyona karşı herhangi bir koruyucu önlem alınmadığı için erozyonun tehlikeli boyuta ulaştığı görülmüştür. - Sulu tarım koşullarına göre projelendirilen Muğla'daki örnek projenin II. kısmında sulama şebekesi olmadığı, Denizli'deki örnek projede ise teraslar arasında su dağıtım sisteminin hatalı bir şekilde inşasından dolayı, çiftçilerin sistemden sağlıklı olarak yararlanamadıkları belirlenmiştir.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1990
