Amyotrofik lateral skleroz tanılı hastalarda orofaringiyal yutma ve solunum ilişkisinin elektrofizyolojik yöntemlerle incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
*Bu çalışmanın başlıca amacı ALS olgularında yutmanın, solunumun, ve daha çok da yutma-solunum ilişkisinin klinik ve elektrofizyolojik olarak değerlendirilmesi, elde edilen verilerle disfaji ve dispne altında yatan bağımlı/ bağımsız patofizyolojiye ışık tutabilmektir. *Çalışmaya 93 ALS olgusu ve 31 sağlıklı kontrol alındı. ALS olguları patofizyolojiye yön verebileceği düşünüldüğünden bulber tutulum bölgelerine göre klinik bakı ve kraniyel kas EMG sonuçları ile 3 alt gruba ayrılarak incelendi (Bulber normal, Bulber UMN, ve Bulber Mikst). ALS olgularının sağlıklı kontroller ve ALS altgrupları arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya kondu. *12 bulber normal, 40 bulber UMN tutuluşlu, 41 hem UMN hem de AMN bulber tutuluşlu olgu mevcuttu. *70 olgu disfaji tanımlarken, 23 olgu disfaji tanımlamadı. *Ortalama disfaji süresi 7,4 aydı. *Disfaji yakınması olmayan olguların bir bölümü disfaji derecesi değerlendirmesi ile tanındı. Disfaji yakınması olmayan ve disfaji derecesi kapsamında ayrıntılı klinik sorgulama ve muayene ile saptanamayan bir grup olguda yutmaya yönelik yapılan elektrofizyolojik çalışmalar sonucunda subklinik disfaji saptandı. Bu şekilde disfaji saptanan olguların büyük çoğunluğu bulber UMN grubuna aitti. *Olguların çoğunluğu üst ekstremite başlangıçlıydı. *Bulber başlangıçlı olgularda hastanın disfaji yakınması daha erken gelişiyordu. *Disfaji süresi uzadıkça disfaji derecesi artıyor, elektrofizyolojik karşılığı olarak DL'i düşüyordu. *Ortalama ALSFRS-r skoru 35,7ydi. Hastaların klinik farklılıklarına karşın ALSFRS-r skorlarında anlamlı fark yoktu. *25 olgu solunum sıkıntısı tanımlarken, sadece 8 olgunun bilinen solunumsal hastalık tanısı vardı. *Yutma ve solunuma yönelik elektrofizyolojik çalışmalar kapsamında 3ml tek yutma analizi (SBA), disfaji limit (DL), 100 ml bardaktan su içme (BSİ), 100ml bardaktan su içme sırasında solunum kayıtlaması (solBSİ), spontan solunum kayıtlama ve komutla apne testleri yapıldı. *ALS olguları NK'lar ile karşılatırıldığında SBA parametrelerinde en belirgin fark yutmanın total süresinde ve yutmanın tetiklenmesinde uzamaydı. *Bir kerede yutulabilen Volum yani ortalama DL'i 9,6 idi. Sırası ile bulber N, UMN ve Mikst gruba doğru azalmaktaydı. Aynı zamanda disfaji tanımlayan %15 olguda DL patolojikti. *En şiddetli disfaji bulber mikst tutuluşlu olgulardaydı. *Disfaji derecesi arttıkça DL'i düşmekteydi. *ALS olguları 100 ml suyu daha yavaş, daha uzun sürede ve daha çok yutma yaparak içiyorlardı. Yutma kapasiteleri düşüktü. * Yutma sayı ve süresinde artış, hız ve kapasitede düşüş en belirgin mikst gruptaydı. *DL'i yüksek olguların hız ve kapasiteleri de yüksekti. *DL'i düşük olguların yutma sayı ve süreleri yüksekti. *Sağlıklı gönüllerin ortalama yutma sırasında yaptıkları apne süresi 8,1sn bulundu. Tüm sağlıklı gönüllülerde yutma solunum ilişkisi korunmuştu, yani apne kesintisizdi. Çoğu olguda apne ekspiryumla sonlanıyordu. *ALS olgularının 59'unda yutma sırasında gözlenen apne kesintisiz iken, 33 olguda apne bölünmüştü. *ALS olgularından apneyi bölmemişlerin ölçülebilir ortalama yutma sırasında apne süresi normal kontrol değerlerinden uzundu. *Mikst grup olgularının yarıdan fazlasında apne bölünmüştü ve apne bölünme sayısı 2 veya >3'tü. *Apneyi bölenlerin büyük çoğunluğu Mikst gruba aitti. *Kesintisiz apnenin yarıdan fazlası UMN gruba aitti. *NK grubunda spontan solunum sayısı ortalaması 15,1/50 sn idi. * NK grubunda komutla apne süresi ortalaması 19,8 sn idi. *ALS spontan solunum sayısı ortalaması 17,5'di.(anlamlı) *ALS'de komutla apne ortalama süresi 15,9'du. (anlamlı değil) * Komutla apne süresi grup bireysel patolojilerinde mikst grupta daha belirgindi. * 3 ALS alt grubu arasında anlamlı solunum sayısı farkı vardı. Mikst gruba doğru artıyordu. Komutla apne, yutma sırasında apne süresi ve apne sırasında yutma sayıları farklı değildi. *ALS olgularının çoğunluğu 100ml suyu çok sayıda uzun sürede yutma yaparak tamamlıyor olmasına rağmen kesintisiz uzamış apne ile eşlik edebilen bir alt grubu da mevcuttu.. *Bu nedenle ALS olguları solBSİ'de apneyi bölenler ve bölmeyenler olmak üzere iki gruba ayrıldı. Patofizyolojiye ışık tutabileceği düşünülerek bu iki grup arasındaki farklar tanımlanmaya çalışıldı. *Bu iki grup, yani yutma sırasında apnesi bölük olanlar ile kesintisiz olanlar arasında anlamlı DL ve BSİ parametre farkı vardı. Bu fark en belirgin hız ve yutma süresindeydi. Yani ALS olgularından apneyi bölmüş olanlar 100 ml bardaktan suyu daha yavaş ve uzun sürede içenlerdi ve bunların disfajileri apneleri kesintisiz gruba göre şiddetliydi.Bu grubun komutla apne süresi daha kısa iken spontan solunum sayıları arasında fark yoktu. *UMN ve mikst gruplar içinde apnesi bölünmüş ve bölünmemiş olgular spontan solunum sayısı ve emirle apne süresi açısından karşılaştrıldığına anlamlı fark saptanmadı *Apnenin bölük olmasında solunumdan çok disfajinin, özellikle yutma hızı ve süresinin, etkili olduğu, yani apneyi bölen grubun daha düşük hızda ve daha uzun sürede yutabildiği için apnenin kesintili olduğu düşünüldü. *Sonuç olarak sağlıklı gönüllülerde ve ALS olgularında yaptığımız yutma ve solunum ilişkisine yönelik elektrofizyolojik çalışmalarda; yutma sırasında apnenin bölük olmasında, yani yutma solunum ilişkisinin bozulmasında, solunumdan çok disfajinin, özellikle de yutma hız, süre ve kapasitesindeki patolojilerin rolünün olduğu saptanmıştır. Bu bulguların bulber AMN ve UMN tutuluşun birlikte görüldüğü olgularda belirgin olması, bu olgulardaki UMN patolojisine ek olarak bulber yutma merkezindeki santral patern jeneratörün tutuluşunun rolünü düşündürmektedir ve olasılıkla bu patolojide CPG'nin rolünün UMN tutuluşuna göre daha ön planda olabileceğini göstermektedir. ALS olgularında yutma-solunum ilişkisinin elektrofizyolojik olarak değerlendirilmesi disfajinin saptanması yanında yutma-solunum ilişkisindeki diskoordinasyon ve bunun fizyopatolojisine dair katkı sağlayıcı değerli bilgiler vermektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Nöroloji A.B.D.
