Çöven ekstraktı tozu eldesi

Bu çalışmada, çöven bitkisinin köklerinden elde edilen çöven ekstraktının püskürtmeli kurutma aşamasında işlem parametrelerinin (besleme briks derecesi, hava giriş sıcaklığı ve hava çıkış sıcaklığı) toz ürün özellikleri üzerine etkileri ve kurutma işleminin optimizasyonu üzerine çalışılmıştır. Çöven kökü ekstraktı, belirli miktarda öğütülmüş çöven kökünün kademeli bir şekilde su ile kaynatılması sonucunda elde edilmiştir. Kurutma öncesi ekstrakta, maltodekstrin eklenmiş ve çöven kökü ekstraktından toz eldesi için uygulanan püskürtmeli kurutma işleminde hava giriş sıcaklığı (110-160°C), hava çıkış sıcaklığı (50-80°C) ve besleme briksi (15-30°Bx) değişkenler (parametreler) olarak denenmiştir. Elde edilen toz üründe, nem, su aktivitesi, toplam saponin miktarı, köpürme, yığın yoğunluğu, çözünürlük, ve renk analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda, püskürtmeli kurutma işleminin, çöven ekstraktlarında bulunan ve tahin helvası ile paşa (sultan) lokumu üretimleri sırasında önemli bir yeri olan saponin maddesinin miktarına etki etmediği, maltodekstrin ilavesi ile yığın yoğunluğunun, çözünme süresinin, L, a ve b değerlerinin arttığı ve oluşan köpük hacminde azalma gerçekleşmediği bulunmuştur. Hava giriş sıcaklığının artması ile yığın yoğunluğu azalmış ve çözünürlük artmıştır. Hava çıkış sıcaklığının artması da nem, su aktivitesi ve yığın yoğunluğunu azaltmıştır. Gerçekleştirilmiş olan tüm kurutma denemelerinde toz ürünler için nem %5,2’nin ve su aktivitesi 0,3’ün altında kalmıştır. Sonuç olarak, yapılan optimizasyon sonucunda tahin helvasında kullanılmak üzere çöven ekstrakt tozlarının elde edilmesinde, optimum püskürtmeli kurutma parametreleri, besleme briks derecesi 15,98±0,27°Bx, hava giriş sıcaklığı 110,21±0,3°C, hava çıkış sıcaklığı 79,71±0,64°C olarak bulunmuşken paşa lokumu üretimlerinde kullanılmak üzere çöven ekstrakt tozlarının elde edilmesinde, optimum püskürtmeli kurutma parametreleri, besleme briks derecesi 15,98±0,27°Bx, hava giriş sıcaklığı 110,21±0,3°C, hava çıkış sıcaklığı 79,71±0,64°C olarak belirlenmiştir.