Türkiye ve farklı ülke grupları için cari işlemler dengesinin belirleyicileri

Cari işlemler dengesi açıkları, Türkiye ve gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorundur. Bu çalışmanın amacı, cari işlemler dengesinin belirleyicilerini tespit etmek ve dolayısıyla cari açığın azaltılması için bazı politika önerileri geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Bu tezde Türkiye, araştırmanın temel ülkesi olarak kabul edilmekte ve cari işlemler dengesi belirleyicilerini karşılaştırmalı olarak belirlemek için panel veri analizinde farklı ülke gruplarını kapsaması açısından farklı kıtalardan Türkiye‟ye benzer gelir düzeyine sahip ülkeler seçilerek dahil edilmiştir. Panel veri analiz yöntemi ile 1997-2017 yılları için büyüme oranı, yatırım, tasarruflar, reel efektif döviz kuru, özel sektör krediler, dış ticaret hadleri, enflasyon, kamu harcamaları, dışa açıklık, petrol fiyatları, gelişmiş ülkelerin büyüme oranı ve nispi gelirin cari işlemler dengesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ekonometrik analizlerimizin sonuçları, cari işlemler dengesini etkileyen en önemli değişkenlerin nispi gelir, dışa açıklık, büyüme oranı, kamu harcamaları, bir dönem önceki cari açık, yatırım ve tasarruflar olduğunu göstermektedir. Nispi gelir, büyüme oranı ve yatırım değişkenlerinin cari açığı arttırıken, tasarruf ve dışa açıklık değişkenlerinin ise azalttığı bulunmuştur. Ayrıca, kamu harcamaları, özel sektör krediler, petrol fiyatları, dış ticaret hadleri ve enflasyon değişkenleri de anlamlı bulunarak bu değişkenlerin cari işlemler dengesini azalttığı yani cari açığı arttırdığı bulunmuştur. Türkiye için ayrıca yapılmış olan analizde Türkiye‟nin panel veri analizindeki ülkelerden cari işlemler dengesi belirleyicileri yönünden farklılaşmadığı görülmüştür.

Current account balance deficits are major problem for Turkey and developing countries. The purpose of this study is to identify the determinants of the current account balance and hence to contribute to develop some policy recommendations for reducing the current account deficit. In this thesis Turkey is considered as the base country for the research, and other selected countries with similar income level from different continents were included in the panel data analysis to identify comparatively the current account balance determinants. The determinants of current account balance in Turkey and developing countries are examined by using panel data analyis. Growth rate, relative income, terms of trade, inflation, investment, savings, openness, goverment expenditures, prive sector credit, oil prices, industrialized countires growth rate are taken as the dependent variables for the 1997-2017 period. The findings of our econometric analysis reveal that the most important variables affecting the current account balance are relative income, openness, growth rate, public expenditures, previous current account deficit, investment and savings. While growth rate, relative income and investment variables are found to increase the current account deficit, savings and openness variables are found to reduce it. Furthermore, public expenditures, private sector loans, oil prices, terms of trade and inflation are found significant and these variables increase the current account deficit. The analysis was also conducted only for Turkey and it is found that the determinants of Turkey's current account balance do not differ from the those of in the panel data analysis.