Siyatik sinir hasarında kitosan ve kompozitlerinden üretilen tüplerin iyileşmeye etkileri

Periferik sinir hasarları; trafik kazaları, virütik hastalıklar ve spor yaralanmaları gibi günlük yaşamda karşılaşılan durumlar ile sıkça meydana gelmektedir. Periferik sinir hasarları ve periferik sinirde meydana gelen fonksiyon kayıpları, kendiliğinden iyileşmesi ve tedavisi zor olan, kişilerin günlük yaşamlarını zorlaştıran, bazen basit işlerin bile yapılmasını imkansız kılan ve kişinin sosyal yaşamını derinden etkileyen problemlerdir. Kabuklu deniz canlılarından elde edilen ve biyouyumluluğu yüksek bir polisakkarit olan kitosan, günümüzde deri rahatsızlıkları, ilaç araştırmaları, beslenme ve gıda araştırmaları ile merkezi ve periferik sinir sistemi hasarları gibi pek çok sağlık sorunu tedavisinde denenmekte ve kullanılmaktadır. Kitosanın çeşitli formlar ile periferik sinir hasarında sinir yenilenmesini artırdığı in vivo ve in vitro ortamlarda gösterilmiştir. Poli-L-lizin, hücre kültürü çalışmalarında hücre tutunmasını destekleyici bir materyal olarak kültür kaplarının kaplanmasında kullanılmaktadır. Ayrıca, kitosan ile kompozitinin film ve membran formlarında hücre farklılaşmasını ve uzamasını desteklediği gösterilmiştir. Bu yüksek lisans tezi kapsamında in vitro etkileri daha önce gösterilmiş olan bu kompozitin in vivo olarak periferik sinir hasarında sinir yenilenmesini destekleyip desteklemediği araştırılmıştır. Bunun için, sıçan siyatik siniri model olarak seçilmiş ve siyatik sinir üzerinde 8 mm uzunluğunda bir boşluk oluşturularak, kitosan ve kitosan-poli-L-lizin kompozitinden üretilmiş tüplerle bu boşluk birleştirilmiştir. Yirmi haftalık takip süresi boyunca hayvanlardaki iyileşme süreci fonksiyonel olarak, mürekkep ile yürüme ve tutunma testleri ile değerlendirilmiştir. Yirmi haftalık süre sonunda sinirdeki yenilenme histolojik olarak değerlendirilmiştir. Kitosan-poli-L-lizin kompozitinin kitosanın tek başına kullanıldığı gruba kıyasla histolojik olarak sinir yenilenmesini ve hücre tutunmasını daha fazla desteklediği gözlenmiştir. Bu veri, bu konudaki in vitro sonuçları destekleyen bir veridir. Ancak fonksiyonel test verileri ile yeterince desteklenmemektedir. Bu da, yenilenen ve uzayan aksonların fonksiyonelliğinin az olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlara dayanarak kitosanın poli-L-lizin ile hazırlanmış kompozitinden üretilen tüplerin, periferik sinir hasarlarında sinir yenilenmesini desteklediği, ancak işlevsel iyileşme için yeterli olmadığı bulunmuştur. İşlevsel iyileşmenin artırılması için bu kompozitin geliştirilmesi önerilmektedir.