Pamuklu mamullerin ön terbiyesinde asitle işlemin etkisi üzerine bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1995
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Ekolojik ürünler ve üretim prosesleri içerisinde sınırlama getirilen bir faktör de mamul üzerinde bulunan ağır metal iyonlarıdır. Tekstil terbiyesinde de pek çok probleme toprak alkali ve ağır metaller neden olmaktadır. Örneğin bunlar anyonik ürünleri indirgemekte, dispers veya koloidal sistemleri parçalamakta, redoks sistemlerinde katalitik etki göstermekte veya özel bazı boyar maddelerle kompleks oluşturmaktadır. Bu çalışmada pamuklu tekstil mamulü üzerinde bulunabilecek toprak alkali ve ağır metal iyonlarının uzaklaştırılmasında asitlerden yararlanılmıştır. Hidrojenperoksit ile tek adımda gerçekleştirilecek ağırtma öncesi ham pamuklu mamul; sülfirik, sitrik, asetik, hidroklorik, o-fosforik ve glukonik asitle işlem görmüştür. Asitleme işlemleri emdirme ve çektirme olmak üzere iki yöntemle gerçekleştirilmiştir. Her iki yöntemde de asit konsantrasyonları 0,1 M- 0,5 M-1 M olarak, asitleme süreleri ise emdirme yönteminde 30 dak.-60 dak.-180 dak., çektirme yönteminde 15 dak.-30 dak.-60 dak olmak üzere soğukta yapılmıştır. Asitleme işlemini izleyen ağartma yöntemleri asitleme işlemlerinin emdirme yöntemine göre yapıldığı denemelerde hidrojenperoksit ile p-batch, p-roll ve p-steam yöntemlerine göre yapılmıştır. çektirme yöntemine göre asitlemenin yapıldığı denemelerin bir kısmı yine çektirme yöntemine göre ayrı bir banyoda ağartılırken, diğer kısmı flotte değiştirilmeden aynı banyoda ağartılmıştır. Asitleme işleminin ağartma etkisini inceleyebilmek amacıyla, asitsiz tek adımlı hidrojenperoksit ağartmaları p-batch, p-roll, p-steam ve çektirme yöntemlerine göre yaplmıştır. Buna ilave olarak Çektirme yöntemine göre klasik üç adımlı haşıl sökme, bazik işlem, ağartma işlemleri de gerçekleştirilmiştir. Piyasada kompleks oluşturucu maddeler olarak çeşitli firmalarca satılan maddelerden üç tanesi ile de çektirme yöntemine göre peroksit ağartma yapılmıştır. Denemeler sonunda örneklerin haşıl sökme derecesi, beyazlık derecesi, çöpel uzaklaşma miktarı, kopma mukavemet değeri, hidrofillik değeri, % kül miktarı ve kalsiyum, magnezyum, demir, bakır içerdikleri saptanmıştır. Sonuçların istatistiksel olarak değerlendirilmesinde Genstat5 paket programı kullanılmıştır. Değişken ve faktör sayısının fazla olması nedeniyle önce her asit kendi içerisinde Faktoriyel Tblok deneme desenine göre değerlendirilmiştir. Daha sonra belirli asit konsantrasyonu ve asitleme süresi sabit tutulup, asitler birbiri ile Tesadüf Blokları deneme desenine göre karşılaştırılmıştır. En düşük asit konsantrasyonu ve en kısa asitleme süresinde bile, asitle ön işlem ön terbiye sonuçlarına olumlu yönde etki etmektedir. Hidrofillik değerleri klasik üç adımlı, tek adımlı, kompleks oluşturucu madde içeren ön terbiye işlemlerine göre artış göstermiştir. Haşıl sökme dereceleri asitle işlem yapılmadığı durumda orta düzeyde kalırken, asitle işlemin ardından yapılan ağartma sonrası maksimum düzeyine ulaşmaktadır. Çöpel uzaklaşma durumu, asitli işlemlerin hemen hemen hepsinde, kısa süreli ağartma yöntemleri hariç, oldukça iyi sonuçlar vermektedir. Beyazlık dereceleri, konveksiyonel yöntemlere göre asitle emdirilip ağartılan kumaşlarda oldukça yüksek değerlere (85-90 Stensby) ulaşmaktadır. Kopma mukavemeti değerleri, asitleme+ ağartma işlemleri sonunda, tek adımlı ağartma yöntemlerine göre artış göstermektedir. Bu artış, asitleme işleminin ardından kumaşın iplik sıklığının artmasının yanında, bir ön asitlemeyle oluşabilecek herhangi bir katalitik etkinin önlenmesi ile de açıklanabilmektedir.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1997
