Türkiye'de planlı dönemdeki tarımsal yatırımların ve özellikle Ege Bölgesi toprak ve su kaynaklarını geliştirme yatırımlarının ekonomik açıdan değerlendirilmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
1994
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
10. ÖZET Gelişmekte olan ülkelerde bir yandan hızlı nüfus artışının tarımsal üretimde hızlı ve sürekli bir artışı gerektirmesi, diğer yandan sürdürebilir tarımsal kalkınma gereği; toprak ve su kaynaklarını geliştirme yatırımları her zaman güncelliğini korumaktadır. Bu araştırmada, ekonomik gelişmenin önemli araçlarından olan tarımsal yatırımlardaki gelişmeler, planlı dönemler itibariyle incelenmiş, özellikle de ülkede ve Ege Bölgesi' nde toprak ve su kaynaklarını geliştirme yatırımları ağırlıklı olarak ele alınmıştır. Bölgesel bazdaki incelemeler, DSİ ve Köy Hizmetlerinin Ege Bölgesi hizmet alanlarının çakıştığı Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla ve Uşak illerini kapsayan alanda yürütülmüştür, önce, bölgede toprak ve su kaynaklarını geliştirme faaliyetleri incelenmiş ve bölgedeki diğer tarımsal gelişmelerle ilişkisi üzerinde durulmuştur. Sulama yatırımlarının tarım işletmeleri üzerindeki sonuçlarını ortaya koymak için de, bölge illerinde belirlenen farklı özelliklere sahip sekiz sulama yatırımı kapsamındaki köylerden seçilmiş 114 üretici ile görüşülmüş ve bu işletmelerin yatırım öncesi ve sonrası durumu karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Türkiye' de planlı dönemde tanm sektörünün önemi giderek azalmış ve diğer göstergelerdeki azalma ile birlikte tarımsal yatırımlarda da göreli bir düşüş olmuştur. Ancak toprak ve su kaynaklarını geliştirme yatırımları, tanm yatırımları içinde her zaman ağırlığını korumuş ve kamu tanm sektörü yatınmlarrndan en yüksek payı almıştır. Toprak ve su kaynaklarını geliştirme yatırımları, ülke düzeyinde başlıca yatırımcı kuruluşlar olan DSİ ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır. DSİ büyük sulama yatırımlarını gerçekleştirirken. Köy Hizmetleri 155daha küçük boyutlu yatırımları yapmaktadır. Bu hizmetlerde, bu iki kuruluşun yamsıra faaliyetlerin çeşitli aşamalarında pek çok birim daha devreye girmekte, bu durum uygulamalarda çeşitli sıkıntılara, hizmetlerde de aksamalara yol açmaktadır. Nitekim sulama yatırımının başarısını doğrudan etkileyen ve sulamanın etkinliğinde önemli rol oynayan tarla içi geliştirme ve arazi toplulaştırması gibi hizmetlerdeki aksamalar bir ölçüde kuruluşlar arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanmaktadır. Turkiye' de 1992 yılı sonu itibariyle 2.6 milyon hektarı kamu sulama alanı, 1 milyon hektarı ise halk sulaması şeklinde olan 3.6 milyon hektar alan sulanabilmektedir. Ancak sulanabilir toprakların 12.5 milyon hektar olduğu ve halen sulanması gereken 7.9 milyon hektar alan olduğu düşünülürse, bu alandaki hizmetlerin daha hızlı yürütülmesinin gereği açıktır. Yine de planlı dönemde önemli gelişmelerin kaydedildiği bu yatırımlar sonucunda araştırma bölgesinde de değişiklikler olmuştur. Bölgede sulanan alan ile çeşitli girdilerin kullanımı ile bazı ürünlerin ekiliş alanları ve verimleri arasında önemli ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Sulama yatırımlarının incelenen işletmeler üzerinde de önemli etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Sulama ile birlikte entansif tarıma geçişle çeşitli girdilerin kullanımı da artmıştır. Örneğin incelenen işletmelerde yatırım sonrası gübre kullanımı, buğdayda % 39.1, pamukta % 20.6, arpada % 55.1 ve bağda % 102.2 oranında artmıştır. İncelenen işletmelerin genelinde, sulama sonrası işlenen arazi, % 3.6 oranında artmış, boş veya nadasa bırakılan arazi ise % 37.0 oranında azalmıştır. Ayrıca bitkisel üretim entansitesi de artış göstermiştir. Bu ise, sulama yatırımı sonrası işletme arazilerinin daha iyi kullanıldığımn gösterg esidir. Sulamanın önemli bir sonucu da bitkisel ürün verimlerinde meydana gelen artıştır, örneğin, ürünlerden üzümde % 44.4, tütünde % 39.7, buğdayda % 21.2 pamuk veriminde ise % 7.5 oranında artış olmuştur. 156İşletmelerde girdi kullanımı ve ürün verimlerindeki artışın da etkisiyle gelirde de değişiklik olmuştur. Yatırım öncesi duruma göre brüt marj ve brüt katma değer yaklaşık % 29.0 oranında artmıştır. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen gerek bölge gerekse işletme düzeyinde yapılan incelemelerde, çeşitli sorunların olduğu belirlenmiştir. Öncelikle, toprak ve su kaynaklan yatırımlarından sulama yatırımına daha fazla ağırlık verildiği, toprak kaynaklan yatırımlarının ise ihmal edildiği görülmüştür. Eğer sulama yatırımı ile birlikte arazi toplulaştırma, tarla içi geliştirme gibi hizmetlere de ağırlık verilirse bu yatırımların çok daha iyi sonuçlara yol açacağı şüphesizdir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir konu, toprak ve su kaynaklan yatınmlanmn başlangıcından itibaren çiftçinin bu yatınmı benimsemesi ve yatırım sonrası gelişmelere ayak uydurabilmesi için yoğun bir eğitim ve yayım hizmetinin götürülmesidir. Sonuç olarak denilebilir ki, yaşamsal öneme sahip toprak ve su kaynaklarının kullanımı, korunması ve sürdürülebilirliği konusunda rasyonel ve uygulanabilir kararların alınması son derece önemlidir. Bu bağlamda Türkiye' de de toprak ve su kaynaklarına ilişkin, geleceğe yönelik bir temel politikanın belirlenmesi ve bunun sonuçlarının ülke, bölge ve tanm işletmeleri bazında değerlendirilmesi kaçınılmazdır. 157
SUMMARY In developing countries due to rapid population growth, increasing need for agricultural production, and sustainable agricultural development, the soil and water resources improvement investments has an important role. In this study, agricultural investments and especially soil and water resources improvement investments have been reviewed on the country basis and more detailed in the Agean Region in the planned period. At regional basis the studies have been conducted in The General Directorates of State Hydraulic Works (DSI) and Rural Services (KHGM) in Aydın, Denizli, Izmir, Manisa, Muğla and Uşak provinces. To study the affects of irrigation investment on the farms eight villages, having irrigational investment works, and 114 farmers have been purposively chosen. There has been a decrease in the agricultural invesments, parallel to the decrease in the importance of agricultural sector during the planned period. There are two organizations related with the soil and water resources investments; DSI works on big irrigational investments and KHGM is concerned with smaller investments. Many other units are also involved in the activities and they cause some problems in the realization of the activities. According to 1992 figures in Turkey 3.6 million ha could be irrigated, 2.6 million ha. being the governmental and 1 million ha. being private irrigation. Considering that the irrigatable lands as 12.5 million ha and there are 7.9 million ha. more to be irrigated importance should be given to the activities on irrigation. Developments have been recorded as a result of these investments in the region studied in the planned period. A significant relation has been determined between the irrigatable lands and usage of various inputs, area cultivated and yields of some crops. 158A considerable affect of irrigation investments has also been observed in the studied farms. A significant tendency towards intensive agriculture and usage of modern inputs have been determined. For example, the fertilizer usage after the investments has increased 39.1 % for wheat, 20.6 % cotton, 55.1 % in barley and 102.2 % in vineyards. The cultivated area has increased 3.6 % and the fallow areas has decreased 37.0 % in the farms studied. An increase has also been recorded in the crop production intensity showing that the land usage has improved after irrigation investments. There has been a positive in the yield of some crops by irrigation being 44.4 % in grape, 39.7 % in tabacco, 21.2 % in wheat and 7.5 % in cotton. There has also been an increase in the incomes of the farms due to input usage increased yields. In comparison, gross margin and gross value added has shown a 29.0 % increase. Although some betterments have been determined both at regional at farm level, some impacts have also been recorded. Importance has been given to irrigation investment while the soil resources investments have been neglected. If equal importance has been given to land consolidation, soil improvement and management investments besides irrigation better results would have been obtained. In addition, the active participation of the farmers should be provided in the planning and realization of these investments and importance should be given to extension and education activities to motivate the farmers to adopt the changes accompaning these investments. As a results rational precautions should be taken on usage, prevention and sustanibility of soil and water resources. Policies should be developed for future applications and evaluations at country, region and farm levels should be made. 159
SUMMARY In developing countries due to rapid population growth, increasing need for agricultural production, and sustainable agricultural development, the soil and water resources improvement investments has an important role. In this study, agricultural investments and especially soil and water resources improvement investments have been reviewed on the country basis and more detailed in the Agean Region in the planned period. At regional basis the studies have been conducted in The General Directorates of State Hydraulic Works (DSI) and Rural Services (KHGM) in Aydın, Denizli, Izmir, Manisa, Muğla and Uşak provinces. To study the affects of irrigation investment on the farms eight villages, having irrigational investment works, and 114 farmers have been purposively chosen. There has been a decrease in the agricultural invesments, parallel to the decrease in the importance of agricultural sector during the planned period. There are two organizations related with the soil and water resources investments; DSI works on big irrigational investments and KHGM is concerned with smaller investments. Many other units are also involved in the activities and they cause some problems in the realization of the activities. According to 1992 figures in Turkey 3.6 million ha could be irrigated, 2.6 million ha. being the governmental and 1 million ha. being private irrigation. Considering that the irrigatable lands as 12.5 million ha and there are 7.9 million ha. more to be irrigated importance should be given to the activities on irrigation. Developments have been recorded as a result of these investments in the region studied in the planned period. A significant relation has been determined between the irrigatable lands and usage of various inputs, area cultivated and yields of some crops. 158A considerable affect of irrigation investments has also been observed in the studied farms. A significant tendency towards intensive agriculture and usage of modern inputs have been determined. For example, the fertilizer usage after the investments has increased 39.1 % for wheat, 20.6 % cotton, 55.1 % in barley and 102.2 % in vineyards. The cultivated area has increased 3.6 % and the fallow areas has decreased 37.0 % in the farms studied. An increase has also been recorded in the crop production intensity showing that the land usage has improved after irrigation investments. There has been a positive in the yield of some crops by irrigation being 44.4 % in grape, 39.7 % in tabacco, 21.2 % in wheat and 7.5 % in cotton. There has also been an increase in the incomes of the farms due to input usage increased yields. In comparison, gross margin and gross value added has shown a 29.0 % increase. Although some betterments have been determined both at regional at farm level, some impacts have also been recorded. Importance has been given to irrigation investment while the soil resources investments have been neglected. If equal importance has been given to land consolidation, soil improvement and management investments besides irrigation better results would have been obtained. In addition, the active participation of the farmers should be provided in the planning and realization of these investments and importance should be given to extension and education activities to motivate the farmers to adopt the changes accompaning these investments. As a results rational precautions should be taken on usage, prevention and sustanibility of soil and water resources. Policies should be developed for future applications and evaluations at country, region and farm levels should be made. 159
Açıklama
Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.
Anahtar Kelimeler
Ziraat, Agriculture, Ege bölgesi, Aegean region, Ekonomik analiz, Economic analysis, Planlı dönem, Planned period, Tarım ekonomisi, Agricultural economy, Tarımsal yatırımlar, Agricultural investments
