Tahtalı barajı alt havzaları alan kullanım değişikliğinin su kalitesi üzerine etkilerinin mekânsal analizi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Su, yaşamı sürdürmede önemli bir rolü olmasının yanısıra toplumsal ve ekonomik gelişmeler yönünden de giderek artan önem kazanmaktadır. Geçmiş yıllarda su kaynaklarının geliştirilmesinde suyun kaynağı ve niceliği “belli bir gereksinimi karşılayacak su sağlanımı” olarak değerlendirilmiş ancak nüfus artışı, teknolojik gelişmeler ve küresel iklim değişikliği gibi nedenlerle çevre sorunlarının ortaya çıkması ile bu kavrama “su kalitesinin korunması” eklenmiştir. İhtiyaç duyulan içme ve kullanma suyunun temini, arıtılması ve dağıtılması zor ve pahalı olduğundan, suyun özellikle kaynakta korunması önem kazanmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojileri ile bu bilgiler kısa sürede, daha düşük maliyetlerle elde edilebilmekte; zamansal analizler pratik ve güvenilir olarak gerçekleştirilebilmektedir.
İzmir, Ege Bölgesi’nde suya en çok ihtiyaç duyulan kentler arasında Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır. En önemli yüzeysel su kaynağı, nüfusun %40’ına içme suyu temin eden Tahtalı Barajı olup, gerek artan nüfusun yarattığı yeni yerleşim talepleri, gerekse yürütülen tarımsal faaliyetler yüzünden havza genelinde ciddi bir kirlenme potansiyeli bulunmaktadır. Doğal kaynakların kullanımı ve bozulup yok olması konusu uzun zamandır İzmir’in gündeminde olduğundan, sorunları inceleyen çalışmaların ivedilikle yapılması, çözümlerin sunulması, içme suyunu korumaya yönelik arazi kullanım politikalarının belirlenmesi ve uygulamalarla hayata geçirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Çalışma, Giriş bölümüyle birlikte beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm olan hazırlık aşamasında; suyun önemi üzerine genel bir değerlendirme yapılarak, araştırmanın amacı ve kapsamı anlatılmıştır. İkinci bölümde, ülkemizdeki su kaynakları, arazi kullanımı ve su kirliliğinden bahsedilmiş, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tanıtılmış ve yapılmış olan literatür araştırmalarından yararlanarak bu konudaki çalışmalar özetlenmiştir. Üçüncü bölümde İzmir iline içme suyu sağlayan Tahtalı Havzasının özellikleri geniş kapsamlı olarak incelenmiş, çalışmanın materyali ve yöntemi üzerinde durulmuştur. Bu bölümde; mekânsal analizler ile su kalitesi haritalarının oluşturulması ve sunulması uygulamaları anlatılmaya çalışılmıştır. Bulguların yer aldığı dördüncü bölümde ise, havzanın yıllar boyunca uğradığı arazi kullanım değişikliklerin dağılımının belirlenmesi için, çeşitli dönemleri içeren uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları kullanılarak, CBS ortamında mekânsal analiz yapılmış, su kalite verileri değerlendirilmiştir. Son bölümde; elde edilen mekânsal analiz sonuçları ve su kalite sonuçları birlikte değerlendirilerek, su havzalarında alınması gereken arazi kullanımı tedbirleri ve kararlar ile ilgili öneriler geliştirilmiş, hava fotoğrafları ile İkonos uydu görüntüleri kullanılarak yapılan mekânsal analizin su kalitesi çalışmalarında nasıl sonuçverdiği irdelenmiştir.
Tahtalı Havzası’nda havza ölçeğinde yapılan arazi kullanım analizinde; yerleşim alanları ve tarımsal faaliyetlerin oldukça, endüstriyel faaliyetlerin kısmen artış gösterdiği belirlenmiştir. Arazi kullanım değişiklikleri, toplam kirlilik yükleri ve su kalitesi parametreleri su kalite yönetmelikleri ile birlikte değerlendirildiğinde; kirlilik durumunun, arazi kullanımından büyük ölçüde etkilendiği, bahse konu kirliliğin olumsuz etkilerinin birçok alt havzada farklı şekillerde görüldüğü somut verilerle saptanmıştır. Tahtalı Havzası’nın su kalitesini iyileştirmek ve korumak için uygulanması gereken öneriler sunulmuştur.
The water, which has an important role in sustaining life, has been also very effective in terms of social and economic developments. In the past years, the source and quantity of water in the development of water resources have been evaluated as water supply to meet a certain requirement ”. With the emergence of environmental problems as a result of population growth, technological developments and global climate change, "water quality protection" has been added to the notion. With Geographical Information Systems (GIS) technologies, this information can be obtained in a short time and at lower costs; temporal analysis can be performed in a practical and reliable way. As a result of the developments in satellite and computer software, GIS has been used effectively for collecting, evaluating, analyzing and presenting data, especially for large areas. In addition, studies such as surface and underground resources, water basin management, water quality monitoring can also be carried out easily. İzmir has ranked the first among the cities where water has been most needed in the Aegean Region. The most important surface water source of İzmir has been Tahtalı Dam, which provides drinking water to 40% of the population. Tahtali Dam has been providing approximately equal proportions of both surface and ground water. As a result of both the new settlement demands created by the increasing population and the agricultural activities carried out, a serious pollution potential has been created in the basin. In this direction, it has been very important that urgently conducting studies examining problems, presenting solutions, determination of land use policies to protect drinking water and implementation. The study consists of five sections together with the Introduction. In the first stage of preparation; a general evaluation on the importance of water has been made, and the purpose and scope of the research have been explained. In the second section, a general definition of the basins has been made, and water resources, land use and water pollution in the world and in our country have been mentioned; Geographical Information Systems (GIS) have been introduced and the studies on this subject have been summarized by making use of the literature researches. In the third section, the characteristics of Tahtalı Basin, which has been providing drinking water to İzmir province, have been examined extensively and the material and method of the study have been discussed. In this section, spatial analysis and water quality map creation and presentation applications have been explained. In the last section, the results of spatial analysis - land use change - and water quality results have been evaluated together, and suggestions have been made about the land use measures and decisions to be taken in the water basins. In addition to this, the results of spatial analysis using aerial photographs and IKONOS satellite images have been examined. In the land use analysis in the subbasin scale of the Tahtali Basin, it was determined that the residential areas and agricultural activities increased and industrial activities increased partially. When the parameters obtained by land use changes, total pollution loads and water quality measurements have been evaluated together with water quality regulations, It has been determined with the concrete data that the pollution situation has been affected to a great extent by the land use and the negative effects of these pollution are seen in different ways in many sub-basins. Suggestions should be applied to improve and maintain water quality of Tahtali Basin.
The water, which has an important role in sustaining life, has been also very effective in terms of social and economic developments. In the past years, the source and quantity of water in the development of water resources have been evaluated as water supply to meet a certain requirement ”. With the emergence of environmental problems as a result of population growth, technological developments and global climate change, "water quality protection" has been added to the notion. With Geographical Information Systems (GIS) technologies, this information can be obtained in a short time and at lower costs; temporal analysis can be performed in a practical and reliable way. As a result of the developments in satellite and computer software, GIS has been used effectively for collecting, evaluating, analyzing and presenting data, especially for large areas. In addition, studies such as surface and underground resources, water basin management, water quality monitoring can also be carried out easily. İzmir has ranked the first among the cities where water has been most needed in the Aegean Region. The most important surface water source of İzmir has been Tahtalı Dam, which provides drinking water to 40% of the population. Tahtali Dam has been providing approximately equal proportions of both surface and ground water. As a result of both the new settlement demands created by the increasing population and the agricultural activities carried out, a serious pollution potential has been created in the basin. In this direction, it has been very important that urgently conducting studies examining problems, presenting solutions, determination of land use policies to protect drinking water and implementation. The study consists of five sections together with the Introduction. In the first stage of preparation; a general evaluation on the importance of water has been made, and the purpose and scope of the research have been explained. In the second section, a general definition of the basins has been made, and water resources, land use and water pollution in the world and in our country have been mentioned; Geographical Information Systems (GIS) have been introduced and the studies on this subject have been summarized by making use of the literature researches. In the third section, the characteristics of Tahtalı Basin, which has been providing drinking water to İzmir province, have been examined extensively and the material and method of the study have been discussed. In this section, spatial analysis and water quality map creation and presentation applications have been explained. In the last section, the results of spatial analysis - land use change - and water quality results have been evaluated together, and suggestions have been made about the land use measures and decisions to be taken in the water basins. In addition to this, the results of spatial analysis using aerial photographs and IKONOS satellite images have been examined. In the land use analysis in the subbasin scale of the Tahtali Basin, it was determined that the residential areas and agricultural activities increased and industrial activities increased partially. When the parameters obtained by land use changes, total pollution loads and water quality measurements have been evaluated together with water quality regulations, It has been determined with the concrete data that the pollution situation has been affected to a great extent by the land use and the negative effects of these pollution are seen in different ways in many sub-basins. Suggestions should be applied to improve and maintain water quality of Tahtali Basin.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Su Kirliliği, Su Kalite Parametreleri, Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği, Tahtalı Havzası, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Water Quality, Water Quality Parameters, Land Usage, Land Use Change, Tahtali Basin, Geographical Information Systems
