Pamuk sapı sökme makinası üzerinde bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1990
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bu araştırmada, pamuk saplarının etkin biçimde sökülebilmesi için pamuk sapı sökme makinesi dizayn edilip geliştirilmiştir. Böylece pamuk üretiminde hasat sonrası uygulanan mekanizasyon işlemlerine bir alternatif yöntem önerilmiştir. Pamuk saplarının sökülmesiyle aşağıdaki avantajlar elde edilir: 1)Temiz bir tarla yüzeyi elde edildiğinden izleyen ürün hemen ekilebilir. 2) Sökülen saplar enerji kaynağı olarak ya da kâğıt ve sunta sanayinde hammadde olarak kullanılmak üzere değişik yöntemlerle toplanabilir. 3) Hastalık ve zararlılarla etkin bir mücadele için sökülen saplar yakılması veya tarla dışına çıkarılması amacıyla kolayca toplanabilir. Makinenin sökme prensibi şöyledir: traktör kuyruk mili tarafından tahrik edilen sökücü lastik tekerlek çifti bitki sapını arasına alır ve çevre hızı ile ilerleme hızının bileşkesi yönünde hızla çeker. Lastikler sapları yakaladıktan sonra makine sıra üzerinde giderken bitkinin köklerini topraktan koparıp çıkarır. Sökülen saplar daha sonra tekerlek çevre hızı yönünde fırlatılır. Kuramsal düşünceler ve ülkemiz pamuk tarımındaki sıra aralığı dikkate alınarak 4.00-8" (6 katlı) boyutlu tekerlek sökücü eleman olarak seçilmiştir. Önce deney ünitesi şeklinde tek sıralı prototip bir makine yapılmıştır. Ön denemelerden sonra, bu makineyle 1987 sezonunda faktöriyel yapıda iki tarla denemesi yürütülmüştür. Sökülen, kopan ve sökülmeyen pamuk saplarının yüzdeleri saptanarak varyans analiziyle değerlendirilmiştir. Ayrıca laboratuarda sökücü lastiklerin geliştirdiği statik sökme kuvvetinin saptanması için bir seri deneme yapılmıştır. Statik sökme kuvvetinin ölçümü lastiklerin şişirme basıncı ve deformasyonlarına bağlı olarak ayrı ayrı ölçülmüştür. Aynı faktörlere bağlı olarak sökücü lastik tekerlek çiftinin yuvarlama direnci de ölçülmüştür. Bundan başka tarlada rast gele seçilen pamuk sapları düşey ve düşeyle 15{486}, 30{486} ve 45{486} açılarda çekilerek sökülme dirençleri ölçülmüştür. Bu bitkilerin boyu ve kök uzunluğu ile sap çapı da kaydedilmiştir. Elde edilen veriler regresyon analiziyle değerlendirilmiştir. Tek sıralı makineyle yapılan birinci yıl denemelerindeki gözlemlere ve elde edilen sonuçlara dayanılarak ikinci yıl (1988 de) iki sıralı bir pamuk sapı sökme makinesi dizayn ve imal edilmiştir. Bu makinenin tarla denemeleri iki farklı tarla koşullarında yapılmıştır. Birinci yıl denemelerinde olduğu gibi ikinci yıl denemeleri de yine istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları aşağıdaki gibi özetlenebilir: -Sökücü eleman olarak kullanılan karşıt dönen lastik tekerlek çifti pamuk saplarını yakalayıp sökebilmektedir. 4.00-8" (6 katlı) boyutlu lastik tekerlek bu amaçla kullanılabilir, ancak pamuk sıra aralığını 70 (cm) den az bırakmada oldukça tutucu çiftçilerin bulunduğu Türkiye koşulları için daha küçük çapta olanı tercih edilebilir. -Sökücü tekerlekler, toprakta sürtünmeksizin bitki saplarını olabildiğince alçaktan yakalayacak şekilde yerden 4-5 (cm) yükseklikte konumlandırılmalıdır. Bunu sağlamak için makinede yükseklik ayar tekerlekleri kullanılmıştır. Bu tekerleklerin diğer bir görevi de bitki sökülme direnci ve makinenin kendi ağırlığında kaynaklanan düşey kuvvetlerin toprağa aktarılmasıdır. -Bitki sökülme açısının artışıyla sökülme direnci artmıştır. 0{486} ile 45{486}{lik sökülme açıları arasındaki fark "özgül sökülme direnci" ölçütüne göre istatistiksel anlamda önemli bulunmuştur. -Regresyon analizi sonuçlarına göre pamuk saplarının sökülme direncinde ortaya çıkan toplam varyasyonun %43-68 i bitki boyutlarıyla açıklanabilir. Sökülme direncindeki geri kalan varyasyon toprağın fiziksel özellikleri ve diğer faktörlere bağlıdır. -Karşıt dönen lastik tekerleklerin geliştirdiği statik sökme kuvveti lastiklerin şişirme basıncına ve birbirlerine basıklığına bağlıdır ve daha önce verilen [69] nolu eşitlik uyarınca artmaktadır. Ancak karşıt dönen lastik tekerlek çiftindeki yuvarlama direnci de aynı faktörlere bağlı olarak [72] nolu formül uyarınca artmıştır. Bu nedenle, şişirme basıncının 20(psi) ve lastik deformasyonunun 2.0 (cm) olması 4.00-8" (6katlı) tekerlek için yeterli bulunmuştur. -Sökücü tekerleklerin konum açısı 15{486}-30{486} arasında (arkaya doğru) olmalıdır. -Yüksek sökme etkinliği sağlamak için kinematik oran, K=Vt / Vm {601} 1.8 olmalıdır. -Bitki sökülme hızı (Vs) yaklaşık olarak 2-3 (m/s) olmalıdır. -Sökme işlemi için en uygun koşul bitki sapının kuru, ancak toprağın nemli olması durumunda oluşur. Genellikle, iki sıralı pamuk sapı sökme makinesiyle elde edilen sonuçlar oldukça tatmin edicidir ve pamuk sapı söküm mekanizasyonunun bu dizaynla başarılabileceği söylenebilir.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1990
