Bazı entomopatojen nematodların Tuta absoluta (Meyrick 1917) (Lep: Gelechiidae)'ya karşı etkilerinin laboratuvar koşullarında belirlenmesi

Bu çalışmada, e-nema firmasından temin edilen, Avrupa'da ticari olarak kullanılan üç entomopatojen nematod türü olan, Steinernema feltiae, S. carpocapsae ve Heterorhabditis bacteriophora'nın Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)'ya karşı olan etkileri laboratuvar koşulları altında araştırılmıştır. Denemede T. absoluta'nın yaprak dışında bulunan üçüncü dönem larvalarına, yaprak galerisi içerisindeki son dönem larvasına ve pupa dönemine karşı entomopatojen nematodlar farklı dozlarda uygulanmıştır. İlk olarak her bir nematod türünün 1, 2, 5, 10, 15, 20, 25, 40 IJ/larva olacak şekilde 8 farklı dozunu kullanılarak yaprak dışında bulunan T. absoluta larvalarının bu dozlardaki ölüm oranları belirlenmiştir. Ölüm oranları S. feltiae için % 17.46-95.24, S. carpocapsae için % 28.7-99.39, H. bacteriophora için % 21.21-74.24 olarak bulunmuştur. Elde edilen bu sonuçlara göre, S. feltiae ve S. carpocapsae'nin belirlenen dozlarda birbirine yakın etkide bulunduğu, H. bacteriophora'nın ise bu iki türe kıyasla daha düşük düzeyde etkinliğe sahip olduğu görülmüştür. Bütün nematod türlerinde doz artışı ile birlikte yaprak dışında bulunan T. absoluta larvalarının ölüm oranlarında da artış gözlenmiştir. Steinernema feltiae, S. carpocapsae ve H. bacteriophora için LD50 değerleri hesaplanmış ve sırasıyla 6.252, 7.132 ve 21.677 olarak bulunmuştur. Bu hesaplamalar sonucunda en yüksek etkiye sahip nematod türü olan S. feltiae'nin LD50 dozu yaprak içerisinde bulunan T. absoluta larvalarına ve pupa dönemlerine uygulanmıştır. Yapılan uygulamalar sonucunda S. feltiae yaprak içerisindeki larvalarda (% 19) ve pupalarda (% 7) düşük miktarda ölüme yol açmıştır. Sonuçlar, entomopatojen nematodların sadece yaprak dışında bulunan T. absoluta larvalarının mücadelesinde etkili olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar sözcükler: Steinernema, Heterorhabditis, Tuta absoluta, etkinlik, domates

In this study, the efficacy of three different entomopathogenic nematode species, Steinernema feltiae, S. carpocapsae and Heterorhabditis bacteriophora, which was obtained from e-nema and used commercially in Europe, was investigated against Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) in laboratory conditions. The entomopathogenic nematodes were applied with different dosages to the third instar larvae of T. absoluta outside the leaves, the last instar larvae inside the mines of the leaves and to the pupae stages. The mortality rates of the third instar larvae of T. absoluta outside the leaves were determined by using 8 different dosages, 1, 2, 5, 10, 15, 20, 25, 40 IJs/larva of each entomopathogenic nematode species. The mortality rates were found between 17.46-95.24 % for S. feltiae, 28.79-99.39 % for S. carpocapsae and 21.21-74.24 % for H. bacteriophora. According to the results, S. feltiae and S. carpocapsae caused similar mortalities at the given dosages while H bacteriophora had low efficacy compared to those two species. There was an increase in the mortality rates of the third instar larvae of T. absoluta outside the leaves in terms of all nematode species with increasing dosages. The values of LD50 for S. feltiae, S. carpocapsae and H. bacteriophora were 6.252, 7.132 and 21.677, respectively. As a result of this evaluation, the LD50 dosage of S. feltiae, the most efficient nematode strain, was used against the larva of T. absoluta inside the mines of the leaves and against pupae. Finally, S. feltiae was lead to low mortality both the larvae inside the mines (19 %) and the pupae stages (7 %). These results revealed that entomopathogenic nematodes could be used only for the control of T. absoluta larvae outside the leaves. Keywords: Steinernema, Heterorhabditis, Tuta absoluta, efficacy, tomatoes