Jeremy Bentham'ın felsefesinde moral-hukuk ilişkisi
Yükleniyor...
Tarih
2011
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada, liberal geleneğin önemli figürlerinden olan Jeremy Bentham'ın moral(ahlak)-hukuk ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır. Bentham, faydacı teoriyi, rasyonel faydacılığa dönüştürmüş ve sistemini akıl, hesaplama, en fazla sayıda insanın en yüksek mutluluğu (the greatest happines of the greatest number) kavramları üzerinden oluşturmuştur. Bentham'ın felsefesi, bireyin haz peşinde koşan bir varlık olarak tanımlanmasıyla başlamaktadır. Buna göre bireyler, kendilerine haz sağlayan şeyin, faydalı olduğunu düşünürler ve bu faydayı tüm toplum için geçerli kılmaya çalışırlar. Buradan hareketle Bentham, tüm toplum için geçerli olan ve bir bilim özelliği taşıyan yeni bir hukuk sisteminin uygulanması gerektiğini öngörmüştür. Çalışmanın amacı, rasyonel faydacılığın kurucu olarak kabul edilen Bentham'ın felsefe tarihindeki öneminin ve liberal gelenekten farkının ortaya konmasıdır. Bu bağlamda onun teorisindeki birey-toplum ilişkisinin incelenmesi önem kazanmaktadır. Bu, Bentham'ın, liberal teorinin bireye verdiği önemin korunup korunmadığı ile ilgili olarak önemlidir. Bentham'ın toplumun faydası uğruna kimi bireysel faydalardan vazgeçilebileceğini savunması, onu liberal bir figür olarak incelenmeye değer kılmaktadır. Onun gelenekle benzer şekilde negatif özgürlüğü savunması, teorisi açısından bazı problemleri beraberinde getirmektedir. Bir taraftan sınırsız özgürleri destekleyip diğer taraftan toplum mutluluğunu ortak fayda kavramında uzlaştırmak Bentham'ın öğretisinin en ilgi çekici yönüdür. Bentham'ın bu sorunu özgürlüklere toplum için sınırlamalar getirerek çözmesi, negatif özgürlüğün kavranılışında bir kırılma yaratmaktadır. Ancak Bentham, toplum teorisinde hukukun bireylere kazandıracağı güven hissiyle bireycilik, özgürlük gibi konuların sorun yaratmayacağını düşünmektedir. Zira onun düşüncesinde bireysel haklar, bir bilim kesinliğine sahip olan yasalarla korunmaktadır. Ancak hukun bilim kesinliğine sahip olması bireylerin moral kaygılarının Bentham'ın felsefesinin en merkezi problemidir. Bentham güvenlik sorununun üstesinden gelebilmek için hem bireylere hem hukuka hem de politik yapıya yeni bir karakter kazandırma çalışmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Felsefe A.B.D.
