Prematüre bebeklerde masajın stres davranışlarına ve tükürük kortizol düzeyine etkisinin incelenmesi

Amaç: Bu araştırma, prematüre bebeklerde masajın stres davranışlarına ve tükürük kortizol düzeyine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma randomize kontrollü deneysel tipte gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Haziran 2022- Haziran 2023 tarihleri arasında "T.C. Sağlık Bakanlığı İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi" Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi'nde tedavi ve bakım gören araştırma sınırlılıklarına uyan toplam 40 prematüre bebek oluşturmuştur. Araştırmanın verileri "Prematüre Bebek Tanıtıcı Bilgi Formu", "Prematüre Bebek Takip Formu", "Yenidoğan Stres Ölçeği (YSÖ)" kullanılarak toplanmıştır. Masaj grubundaki bebeklere araştırmacı tarafından bir gün, bir defa 10 dk süre masaj uygulanmıştır. Sarmalama grubundaki bebekler ise araştırmacı tarafından bir gün, bir defa 10 dk süre ile sarmalanmıştır. Hem masaj grubundaki hem de sarmalama grubundaki bebeklerin uygulamadan 1 dk önce, uygulama sırasındaki 5. dk'da ve uygulama (masaj ve sarmalama) bitiminden 1 dk sonra yaşam bulguları (kalp atım hızı, solunum sayısı, oksijen satürasyonu, vücut sıcaklığı) kaydedilmiş ve bu süreçlerde video kamera kaydı yapılmıştır. Her iki grup için uygulama sonrasında kaydedilen video kayıtları iki uzman tarafından izlenerek YSÖ puanlanmıştır. Masaj ve sarmalama grubundaki prematüre bebeklerin tükürük örnekleri uygulamaya başlamadan 5 dk önce ve uygulamadan 30 dk sonra alınmıştır. Toplanan örnekler santrifüj edilmiş ve -80˚C'de saklanmıştır. Veri toplama sürecinin bitiminden sonra tükürük kortizol düzeyleri "Expanded Range High Sensitivity Salivary Cortisol Enzyme Immunoassay Kit" ticari kiti kullanarak enzim immunoassay (ELISA) yöntemiyle manuel olarak çalışılmıştır. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Shapiro-Wilk testi ile incelenmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde Ki-kare testi, Yates düzeltmesi ve Fisher's Exact testi, Mann-Whitney U testi, Bağımsız iki örnek t testi, Genelleştirilmiş lineer model yöntemi, Robust ANOVA ve sınıf içi korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Bulgular: Masaj ve sarmalama grubunda YSÖ puanı budanmış ortalamalarının istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur (p>0,05). Masaj grubunun kortizol ortancası 0,259 μg/dL, sarmalama grubunun kortizol ortancası 0,342 μg/dL olarak elde edilmiştir. Masaj grubunun ve sarmalama grubunun tükürük kortizol ortancaları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Grup ve zaman etkileşimine göre ortanca kortizol değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Masaj grubunun işlem öncesi ve sonrası tükürük kortizol ortancası arasında bir fark olmadığı gibi sarmalama grubunun işlem öncesi ve sonrası arasında tükürük kortizol ortancaları bakımından da bir farklılık bulunmamıştır. Masaj ve sarmalama grubunun kalp atım hızı ortalamaları, vücut sıcaklığı ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<0,05). Masaj ve sarmalama grubunun solunum sayısı ortancalarının farklılık göstermediği belirlenmiştir (p>0,05). Masaj ve sarmalama grubundaki prematüre bebeklerin SpO2 ortancaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Hem masaj hem de sarmalama uygulaması prematüre bebeklerin streslerinin azaltılmasında olumlu bir etkiye sahiptir. Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören prematüre bebeklerin streslerinin azaltılmasında gelişimsel bakım yaklaşımlarından olan masaj ve sarmalama yöntemlerinin yenidoğan hemşireleri tarafından uygulanması önerilmektedir.

Aim: This study was conducted to investigate the effect of massage on stress behaviors and salivary cortisol levels in premature infants. Methods: The study was conducted in randomized controlled experimental design. The sample of the study consisted of a total of 40 premature infants who were treated and cared for in the Neonatal Intensive Care Unit of the "T.C. Ministry of Health, Izmir Provincial Health Directorate of Health Sciences University Izmir Tepecik Training and Research Hospital" between June 2022 and June 2023. Data were collected using the "Premature Infant Introductory Information Form", "Premature Infant Follow-up Form", and "Newborn Stress Scale (NSS)". The infants in the massage group were massaged by the researcher once a day for 10 minutes. The infants in the massage group were massaged by the researcher once a day for 10 minutes. The infants in the swaddling group were wrapped by the researcher once a day for 10 minutes. The vital signs (heart rate, respiratory rate, oxygen saturation, body temperature) of the infants in both the massage group and the swaddling group were recorded 1 min before the process, 5 min during the application and 1 min after the end of the process (massage and swaddling) and video camera recording was made during these processes. The video recording after the processes for both groups were watched by two specialists and the Newborn Stress Scale (NSS) was scored. Saliva samples were taken from premature infants in the massage and swaddling group 5 minutes before and 30 minutes after the process. The collected samples were centrifuged and stored at -80oC. After the end of the data collection process, salivary cortisol levels were determined manually by enzyme immunoassay (ELISA) method using the commercial kit "Expanded Range High Sensitivity Salivary Cortisol Enzyme Immunoassay Kit". The conformity of the data to normal distribution was examined by Shapiro-Wilk test. Chi-square test, Yates correction and Fisher's Exact test, Mann-Whitney U test, Independent two sample t test, Generalized linear model method, Robust ANOVA and intraclass correlation coefficient were used to evaluate the data. Results: It was found that there was no statistically significant difference between the trimmed mean of NSS score in the massage and swaddling groups (p>0.05). The cortisol median of the massage group was 0.259 μg/dL and the cortisol median of the swaddling group was 0.342 μg/dL. There was no difference between the salivary cortisol medians of the massage group and the swaddling group (p>0.05). There was no statistically significant difference between the median cortisol values according to the interaction of group and time (p>0.05). There was no difference between the median salivary cortisol values of the massage group before and after the procedure, and there was no difference between the median salivary cortisol values of the swaddling group before and after the procedure. A statistically significant difference was found between the mean heart rate and mean body temperatures of the massage and swaddling groups (p<0.05). It was determined that the median respiratory rate of the massage and swaddling groups did not differ (p>0.05). A statistically significant difference was found between the SpO2 medians of premature infants in the massage and swaddling group (p<0.05). Conclusion: Both massage and swaddling have a positive effect on reducing the stress of premature babies. It is recommended that massage and swaddling methods, which are developmental care approaches, should be applied by neonatal nurses to reduce the stress of premature infants treated in neonatal intensive care units.