Ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı İstanbul'unda bir sorunsal olarak çöp

Bu çalışma Osmanlı İstanbul’unda çöp toplama konusunda yaşanılan kurumsal dönüşümleri incelemeyi hedeflemektedir. Klasik dönemde kadıya bağlı çöplük subaşısı tarafından arayıcı esnafına ihale ederek ya da mahalleliye yaptırım uygulayarak ortadan kaldırılan çöp, XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren modern belediyeye bağlı şekilde düzenli bir hale dönüştürülmüştür. Bu tez belediyenin tekeline alınan temizlik sürecini tarihsel bağlam altında ele almayı, inşa edilen kurumlar, oluşturulan nizamnameler ve bunların pratiklerinin nasıl işlediğini tartışmayı amaçlamaktadır. Belediyeye bağlı bir şekilde çalışan çöp emekçilerinin toplumsal konumları, yaşam standartları, maaş ödemeleri ve belediyeyle ilişkileri gibi konulara ışık tutulmaya çalışılacaktır. Halk sağlığı etrafında geliştirilen teori ve pratiklerden biri olan çöp-temizlik konusunun İstanbul’da ne şekilde uygulandığı çok önemli bir konudur. Şehirde kurulan belediyenin hizmet terazisi anlamlandırılmaya, kentin işçi ve yoksul semtlerinde çöpün sorumluluğunun nabzı tutulmaya çalışılacaktır. Bu yapılırken çeşitli Avrupa kentlerinde çöpe dair uygulanan pratikler, İstanbul ile mukayeseli bir şekilde değerlendirilecektir.

The study aims to examine the institutional transformations experienced in garbage collection in Ottoman Istanbul. In the pre-modern period, the issue was handled by çöplük subaşısı that was under the command of kadı. Çöplük subaşısı transfered the garbage collection service to arayici esnafi. The other alternative of him was to impose sanctions to dwellers to clean the city. At last the way of garbage collection was implemented regularly under the modern municipality since the second half of the 19th century. The thesis aims to evaluate the laws and practices related to the garbage collection put into effect by the municipality within the historical context. It tries to shed light on the social positions, living standards, salary payments issues and the municipality of the garbage workers. What the garbage issue, which is one of the theories and practices developed with public health, is applied in the whole city is also critically. Whether the municipality helps the poor districts will be discussed. Additionally, all the practices on cleaning of garbage collection in Istanbul will be explained in comparison with European cities.