Sosyal medyada mahremiyet algısı: Kuşaklar üzerine bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu tez çalışmasında kuşakların sosyal medya bağlamında mahremiyet algıları, mahremiyet kaygıları ve mahremiyetten ödün verme gerekçeleri araştırılmıştır. Tezin birinci bölümünde, sosyal medya kavramı incelenmiş olup benlik sunumu ve kimlik inşa etme süreçlerindeki rolü ele alınmıştır. Ayrıca alan yazınında sosyal medyanın gözetim konusuyla ilişkilendirilmesi üzerine bu konuya da yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümünde mahremiyet kavramına yer verilmiştir. Mahremiyet kavramının tarihsel gelişimine, boyutlarına değinilmiştir. Bununla birlikte özel alan ve kamusal alan bağlamında mahremiyet konusu ele alınmış olup hukuksal ve teknolojik bağlamda da incelenmiştir. Tezin üçüncü bölümünde araştırmanın örneklemini oluşturan kuşak kavramına değinilmiştir. İlgili alan yazını taramasında kuşakların farklı sınıflandırıldığı görülmüştür. Bununla birlikte kuşak farklılıklarına ve kuşakların internet ve sosyal medya ilişkisine dair yapılan araştırma sonuçlarına yer verilmiştir. Tezin dördüncü bölümünde ise araştırma konusuna bağlı olarak oluşturan araştırma sorularını yanıtlamak üzere yapılan görüşmelerin analizlerine yer verilmiştir. Analizlerden elde edilen bulgular doğrultusunda sonuç ile birlikte öneriler sunulmuştur. Bu tez çalışmasında kuşakların sosyal medyaya yükledikleri anlam ve mahremiyet algılarıyla ilgili görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Bu bağlamda tezin amacı, sosyal medyada mahremiyet algılarındaki yönelimlerini ve nedenlerini ortaya koymaktır. Araştırmanın konusu ve amacına bağlı olarak nitel araştırma yöntemi ve olgubilim deseni benimsenmiştir. Etik kurul onayı ile birlikte araştırmaya başlanmış olup araştırmada veri doygunluğuna bağlı olarak her kuşaktan 8-9 katılımcı ile toplamda ise 26 katılımcıyla 1 Ağustos 2023 ile 29 Kasım 2023 tarihleri arasında görüşmeler yapılmıştır. Katılımcılardan 8'i X kuşağından (4 kadın katılımcı – 4 erkek katılımcı); 9'u Y kuşağından (4 kadın katılımcı – 5 erkek katılımcı); 9'u Z kuşağından (5 kadın katılımcı – 4 erkek katılımcı) oluşmaktadır. Görüşmeler MAXQDA (2024 Lisans) programı ile kodlamaları gerçekleştirilmiş olup temaları oluşturan kategori ve kodları gösteren "hiyerarşik kod-alt kod modeli", "kod-alt kod-bölümler modeli"; kodların belgelerle olan ilişkisini gösteren "kod matris tarayıcısı"; kategori ve sözcük frekansını gösteren "kelime bulutu" ile görselleştirilmiştir. Araştırma bulguları kodlama sonucunda ortaya çıkan dört tema üzerinden -"sosyal medya", "gözetim" "mahremiyet algısı" ve "kuşaklar"- başlıklandırılarak sunulmuştur. Katılımcıların sosyal medya kullanımı, gözetim, mahremiyet algısı ve kuşaklar konularında hem benzer hem de farklı görüşlere sahip oldukları gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, sosyal medya kullanımının katılımcılar tarafından bir gereklilik olarak algılandığı tespit edilmiştir. Ayrıca katılımcılar gözetlenmeye karşı bir önlem olarak sosyal medyanın gizlilik tercihlerini kullandıklarını ifade etmişlerdir. Katılımcıların mahremiyet algısına bakıldığında mahremiyeti "sınır", "kişiye özel", "özel alan", "değişen", "samimiyet" ve "gizlilik" sözcükleriyle tanımladıkları görülmüştür. Bazı katılımcılar sosyal medyada mahremiyet kaygılarının olduğundan söz ederken bazıları kaygılarının olmadığını; çünkü kaygıya sebep olabilecek paylaşımlarda bulunmadıklarını ifade etmişlerdir. Katılımcıların mahremiyetten ödün vermeye ilişkin görüşlerine bakıldığında ise görüş yoğunluğu sırasına göre ekonomik ve duygusal gerekçelerin yoğun olduğu görülmüştür. Bununla birlikte katılımcılar sosyal medyada verilerini kontrol edemediklerine dair "güçsüzlük ve kontrol kaybı"; gizlilik ayarlarının güvenilir olmadığına ve telefon, internet veya sosyal medya kullandıkça mahremiyetlerinin olmayacağına dair "boyun eğme"; sosyal medyada verilerin izinsiz analiz edilmesine dair "güvensizlik" ve sosyal medyada savunmasız hissetmelerine dair "belirsizlik" tutumu geliştirdiklerini belirtmişlerdir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Mahremiyet, sosyal medya, kuşaklar., Privacy, social media, generations.
