Batı Anadolu Ericaceae üyeleri ve maki formasyonu ile ilişkileri üzerinde bir araştırma
Küçük Resim Yok
Dosyalar
Tarih
1968
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bu çalışma, Batı Anadolu Ericaceae Familyası üyeleri ve bunların maki formasyonuna ilişkin özellikleri üzerinde yapılan ekolojik bir incelemedir. Bununla beraber türlerin Türkiye'de hiç incelenmemiş morfolojik ve anatomik özellikleri de araştırma kapsamına alınmıştır. Batı Anadolu'da Ericaceae familyasına ait 5 tür bulunmaktadır. Bunlardan ikisi Arbutoideae alt familyasından Arbutus andrachne L. ve A. unedo L.; ikisi Ericoideae alt familyasından Erica arborea L. ve E. verticillata FORSK. ve geri kalan ise Rhododendroideae alt familyasından Rhododendron luteum SWEET'dur. Ayrıca bir de iki Arbutus türünün bir melezin, A. andarcne x unedo bulunmaktadır. Bunlardan ilk dördü Akdeniz Bölgesi (mediterranean bölge) maki formasyonunun elementidir. A. andrachne, Doğu Akdeniz Bölgesinde A. unedo tüm Akdeniz Bölgesinde İspanya ve Fransa'nın Atlantik kıyıları ve İrlanda'nın güney ve batı kıyılarında yayılmaktadır. Erica arborea tüm Akdeniz Bölgesi ile Habeşistan'da yüksek dağlarda yayılış gösterir. E. verticillata, A. andtachne gibi bir Doğu Akdeniz türüdür. R. luteum ise kolçik elementi olup araştırma alanının kuzeyinde dar bir alanda (Edremit, Bursalı hanı mevkii) bulunur. Yaprak döken ve bir nemli orman altı bitkisi olan bu türün burada bulunuşu bir rastlantıdır. Maki üyesi olmadığından üzerinde pek az durulmuştur. A.unedo ve E. arborea çok nem sevdiği ve Batı Akdeniz'e has olduklarından Batı Anadolu'da daha seyrek bulunurlar. Buna karşılık kurakçıl olan A. Andrachne ve E. verticilltata Batı Anadolu'da optimum gelişme kazanırlar. Yukarıda kısaca sistematiği ve yayılışı belirtilen Batı Anadolu Ericaceae türleri üzerinde yapılan bu çalışmadan elde edilen sonuçlar şöyle özetlenebilir: 1-Arbutus andrachne, Ericaceae türleri arasında kıyıdan en yüksekte (1000m.) ve en içerilerde (Bozdoğan-Akdere Köyü ve Karacasu-Narlı Köyü) yayılış gösteren böylece ekolojik amplitülü en geniş olanıdır. Bunu sırası ile A. Unedo, Erica arborea ve E. verticillate izler. E. verticillata kıyıya en yakın bulunan türdür. 2-Erica arborea istisna öbür türler kısmen denize yakın karışık orman içine kadar sokulurlar. 3-A. Andrachne ve E. verticillate daha çok güneyde, A. Unedo ve E. arbores ise kuzey kesimde yayılış gösterirler. Bunun sıcaklık ve kuraklıkla ilişkisi vardır. 4-E. verticillate öbür türlere oranla daha kurakçıldır. Bu yüzden daha çok güney kesimde denize yakın sığ ve kuru andezit ve serpantin toprakları ve kalker kayalıklarında gelişir. Öbür türler daha çok kuzey ve batıya bakan nemli kuytu yamaçları seçmektedir. 5-Bütün türler, ekolojik morfoloji ve anatomi bakımından önemli özellikler gösterir. Açık (güneş) ve kapalı (gölge) habitatlarda aynı tür morfolojik ve anatomik bakımından büyük farklar gösterir. 6-Türler, fenoloji ve çiçek biyolojileri bakımından önemli farklar gösterirler. A. Andrachne ve E. arborea ilkbaharda; A.unedo ve E. verticillate sonbaharda çiçeklenir. Batı Anadolu'nun kuzey ve güneyi arasında 15 gün kadar çiçeklenme farkı vardır. 7-Arbutus andrachne, A. unedo ve Erica arborea Batı Anadoluʼda hem maki formasyonu, hem Pinus brutia ormanında hem de yeşil ve yaprak döken türlerin birlikte bulunduğu karışık orman içinde gelişirler. Arbutus türleri Pinus brutia ormanı ve karışık orman içinde ikinci derecede elementler olmalarına karşılık maki formasyonu içinde genellikle dominant türlerdir. E. arborea her üç ortamda ikinci derecede kalan bir türdür. E. verticillate ise frigana, maki formasyonu ve Pinus brutia ormanı içinde yayılır. Maki içinde çok seyrek bulunmasına rağmen frigana içinde az çok saf topluluklar teşkil eder. Çoğu yerler ise P. brutia ile ko-dominant durumda bulunur. 8-Türler arasında en çok kalker seveni ve zayıf asidik toprakta yetişeni Erica verticillata'dır (ort. %CaCO3 24.60 ve ort. pH: 6.76). Kalker sevmeyen ve daha çok asidik toprakta yetişen tür ise E. arborea'dır (ort. %CaCO3 2.20 ve ort. pH :6.10). Arbutus türleri bu değerler arasındaki topraklarda gelişir. 9-Bütün türler yaygın, kesim, v.b. gibi biyotik faktörlere pozitif tepki gösterirler. Bu yüzden yaygın alanınla toprağın kalınlık ve besin maddelerince zengin olup olmadığına göre Arbutus türleri ve E. verticiilata'dan biri dominant duruma geçer. Genellikle sığ ve kuru toprak ihtiva eden yaygın alanlarında E. verticillate, kalın ve nemli topraklı yaygın alanlarında ise Arbutus türleri hakim olmaktadır. 10-E. verticillata'nın dominant olduğu topluluklarda insan etkisi olmasa kısa süre sonra alanda P. brutia yeniden topluluğa hakim olur. Buna sebep kısa boylu ve iğne yapraklı E. verticillata'nın tabana ışık sızdırması ve Pinus tohumlarının çimlenip gelişmesine imkan vermesidir. Arbutus türlerinin dominant olduğu topluluklar ise, türler yüksek boylu ve geniş yapraklı olduğundan Pinus tohumları yeterli ışık alamaz ve çimlenemez. Bu yüzden az çok stabil bir maki formasyonu meydana gelir. Batı Anadolu yetişme ortamında Pinus brutia ekolojik toleransı çok yüksek olmasına rağmen böyle alanlarda bir daha tutamaz ve bu ortamlarda maki formasyonu klimaksa erer. Bu yüzden Batı Anadolu maki formasyonu sekonder bir formasyondur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Anahtar kelime mevcut olmadığı için bu alan boş bırakılmıştır.
