Dede Korkut Kitabı'ndaki tipler üzerine bir inceleme
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2012
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Dede Korkut Kitabı'ndaki tipler üzerinde tespit ve yorumlarda bulunmayı amaçlayan ve daha çok kitaptaki anlatmaları esas alan bu çalışmamız, Dede Korkut Kitabı'nın hacmi, tip ve karakterlerin çokluğu nedeniyle, tiplerin tamamını ele almamıştır. Belli sayıda birinci dereceden tiplere bağlı bir şekilde ele alınmakla birlikte, ikinci dereceden tipler, olağanüstü tipler, kadın tipler ve düşman tipler üzerinde ayrı ayrı durulmamıştır. Tiplerin tamamını ele almak, hem yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız çalışmamızın hacmini arttıracak hem de karşımıza ciddi bir zaman sorunu çıkaracağı için Dede Korkut'un yanı sıra, Bayındır Han, Salur Kazan ve Dirse Han gibi olumlu (ideal) tipleri "yönetici, devlet adamı, bilge (aksakal) ve alp tipi kişiler", Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kan Turalı gibi olumlu (ideal) tipleri ise "Savaşçı alp tipi kişiler" başlığı altında incelemeyi uygun bulduk. Metin merkezli bir çalışma olan tezimizde, Dede Korkut Kitabı'nın Muharrem Ergin tarafından yapılan yayımı esas alınmıştır. Dede Korkut Kitabı'nın Türkiye'de Orhan Şaik Gökyay ve Mustafa S. Kaçalin tarafından da yayımlanmış olan diğer metin yayınlarından da çalışmamızda yararlanılmıştır. Dede Korkut Kitabı'ndaki anlatmaların merkezinde yer alan tipleri incelemeyi amaçlayan tezimiz, "Giriş" ve iki bölümden oluşan "İnceleme" kısmı ile "Sonuç" ve "Kaynakça"dan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Dede Korkut Kitabı ile bu kitap hakkında yapılmış çalışmalar hakkında bilgi verildikten sonra, bizden önceki araştırıcıların çalışmalarından yola çıkılarak tip kavramı üzerinde durulmuştur. Giriş bölümü, araştırma ve inceleme yöntemi hakkında verdiğimiz bilgilerle tamamlanmıştır. Çalışmanın "Yönetici, Devlet Adamı, Bilge (Aksalak) ve Alp Tipi Kişiler" başlıklı birinci bölümünde; Korkut, Bayındır Han, Salur Kazan ve Dirse Han; "Savaşçı Alp Tipi Kişiler" başlıklı ikinci bölümünde ise sırasıyla; Boğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kan Turalı, Yigenek, Basat, Emren ve Segrek değerlendirilmiştir. Bu tiplerle ilgili yorumlarımız, kitaptaki anlatmalar ve bu anlatmaların sözlü gelenekteki çeşitlenmeleri ile sınırlıdır. Bu tipler, doğrudan ya da dolaylı bir şekilde bağlı bulundukları anlatmalardaki konumlarına, davranış biçimlerine ve temsil ettikleri değerlere göre ele alınmıştır. Onlar; doğumları, fiziksel ve ruhsal özellikleri, alplığa geçişleri, mücadeleleri, yaşadıkları iç ve dış çatışmalar, olay ve durumlar karşısındaki tutumları, temsil ettikleri değerler ve sosyal statüleri açısından değerlendirilmiştir. Her tiple ilgili ayrı ayrı başlıklar altında tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır. İncelenen tiplerle ilgili ulaşılan ortak sonuçlara, çalışmanın "Sonuç" kısmında yer verilmiştir. Bu çalışmamızda, çok sayıda yazılı kaynağa doğrudan ya da dolaylı bir şekilde başvurulmuş olup, yararlanılan ve sadece adları anılan çalışmaların künyelerine, "Kaynakça"da yer verilmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Halk Bilimi A.B.D.
