Profesyonel futbolcuların oynadıkları mevkilere göre maksimal oksijen kullanım kapasitelerinin ve laktik asit düzeylerinin incelenmesi

Amaç; futbol yüksek şiddetteki egzersiz periyotları ile daha düşük şiddetteki egzersiz periyotlarının karışımını aynı mücadele içerisinde birleştirmektedir. Futbolun fizyolojik gereksinimleri, futbolcularda aerobik, anaerobik güç ve kapasite, kassal kuvvet, esneklik ve genetik özelliklerini içeren birçok bileşene sahip olmalarını zorunlu kılmaktadır. Oyuncuların bu bileşenlere sahip olma oranları doğrultusunda çoğunlukla takım içerisindeki mevkileri ve takımın oyun sistemi belirlenmektedir. Fizyolojik bileşenlere yönelik objektif bilgiler bu özelliklere yönelik performans testlerinin uygulanması ile sağlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı; profesyonel futbolcuların maksimal oksijen kullanım kapasitelerinin ve laktik asit değerlerinin mevkilere göre incelenmesi, çıkan sonuçların karşılaştırılarak değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntem; araştırma Türkiye II. Liginde mücadele eden 50 profesyonel üzerinde gerçekleştirildi. 50 profesyonel futbolcu orta saha (n= 22, boy ortalaması = 172,72 ± 5,27, vücut ağırlığı = 71,40 ± 5,85), defans (n= 15, boy ortalaması = 180,13 ± 5,60, vücut ağırlığı = 76,73 ± 5,67), forvet (n=13, boy ortalaması = 175,76 ± 3,39, vücut ağırlığı = 76,69 ± 5,23) olarak 3 farklı gruba ayrıldı. Kan laktik asit değerlerinin tespiti, 20 m Progressive Lactate Shuttle Run testi sırasında alınan kan örneklerinin YSI 1500 Sport kan laktat ölçüm cihazı ile saptandı. Anaerobik eşik hızlarının ve anaerobik eşik kalp atım sayılarının tespiti için 4 mmol/L sabit laktat değeri kullanıldı. MaxVO2 tespiti için DelMonte tarafından geliştirilen futbola özgü Treadmill koşu testi uygulandı. Test sırasında maxVO2 değerleri Quark b2 Breath by Breath Pulmonary Gas Exchange ölçüm cihazı ile saptandı. Futbolcuların yağ ölçümleri Body Stat 1500 Body Composition kullanılarak gerçekleştirildi. Bulgular; çalışmamız sonucunda gelişimi önem taşıyan parametrelerden maxVO2 genel değeri, orta saha, defans ve forvet mevkilerine göre sırası ile; 44,63 ± 3,69, 46,60 ± 4,10, 43,79, 42,25 ± 2,54 ml/kg/dk olarak bulundu. Çalışmamıza katılan mevkiler arasında karşılaştırmalı istatistiki analizi sonucunda p<.01 düzeyinde anlamlılık bulunmuştur. Bu farkı yaratan grubun 46,60 ml/kg/dk değerine sahip orta saha grubundan kaynaklandığı saptanmıştır. 4 farklı hızda (9,4 10,6 11,8 13,0 km/h) ölçülen laktik asit değerleri sonucunda gruplar arasında istatistiki açıdan anlamlı farklılığa rastlanmamıştır (p>.05). Anaerobik koşu hızları bakımından gruplar arasında istatistiki açıdan p<.01 düzeyinde anlamlı farklılık tespit edildi ve bu farkın 12,37 üst değerine sahip orta saha grubu ile 11,32 alt değerine sahip defans grubundan kaynaklandığı gözlemlendi. Sonuç; çalışmamızdan elde ettiğimiz sonuçlar, profesyonel takımların mücadele ettiği liglerde ve uluslar arası müsabakalarda başarılı olabilmesi için geliştirmek zorunda olduğu farklı fiziksel özellik parameterlerini vermesi açısından önemlidir. Elde edilen değerler neticesinde, futbol oyununda farklı mevkilerin farklı ölçülerde gereksinim duyduğu aerobik güç ve aerobik kapasite özelliklerinin bilinerek antrenörlerin hazırlayacağı antrenman planlarında sporcuların genetik sınırları dahilinde farklı mevkilerde hangi yetilerin gelişimine öncelik vermesi gerektiği konusunda yardımcı olacağı kanaatindeyiz.