Kanola (Brassicca napus L. var. oleifena) ekim yöntemlerinin matematik-istatistik analizi ve ekici düzenlerin geliştirilmesi

Bu çalışmada, kanola ekim yöntemlerinin matematik - istatistik analizinin ortaya konulması ve buna bağlı olarak, kaplı veya kapsız kanola tohumlarının, normal sıraya veya tek dane ekim yöntemleriyle ekilmesini olanaklı hale getirecek ekici düzenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, kaplı Eshydromel çeşidi ve kapsız Licord çeşidi kanola tohumları kullanılmıştır. Normal sıraya ekici düzenler olarak, üstten akışlı büyük çaplı ve mini oluklu ekici makaralar, dişli ekici makara ve pnömatik mikrogranül ekim ünitesi; tek dane ekici düzenler olarak ise, hava emişli ve kaşıkçıklı tek dane ekici düzenler alınmış ve bunların tohum akış debisi, tohum akış düzgünlükleri ve sıra üzeri tohum dağılım düzgünlüğü değerleri incelenerek karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmelerde Microsoft Excel programı, TotemStat ve Minitab istatistik paket programları kullanılmıştır. Araştırmada ortaya konan model denklemleri, tohum akış debisinin, büyük çaplı oluklu ekici makarada, aktif makara uzunluuna, makara dönü sayısına ve tohumun statik sürtünme katsayısına; mini oluklu ekici makarada, aktif makara uzunluğuna, makara dönü sayısına ve tohumun doğal yığılma açısına; bilezikli dişli ekici makarada makara dönü sayısına ve tohumun doğal yığılma açısına; pnömatik mikrogranül ünitesinde ise, makara dönü sayısına ve tohumun doğal yığılma açısına bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Geliştirilen, bilezik şeklindeki aparat, dişli ekici makaraya, çok amaçlı bir kullanım özelliği kazandırmıştır. Hava emişli tek dane ekici düzenle kaplı ve kapsız kanola tohumları ekiminde 1 mm delik çapı, 60 mbar vakum basıncı ve 0,078 m.s-1 tohum plakası çevre hızı en uygun değerlerdir. Kaşıkkçıklı tek dane ekici düzende 2 mm çaplı yarım daire şekilli kaşıkçık tipi ile kaplı kanola tohumu ile 0,164 m.s-1 ve 0,329 m.s-1 plaka çevre hızlarında; kapsız kanola tohumunda ise, 0,329 m.s-1 plaka çevre hızında en düşük Erms değerleri elde edilmiştir. Sıra üzeri tohum dağılım düzgünlüğü denemeleri sonuçları, iyilik kriteri ve Vf varyasyon faktörü dikkate alındığında, normal sıraya ve tek dane ekici düzenlerin tümünün başarılı bir şekilde kaplı ve kapsız kanola tohumlarını ekebildiğini göstermektedir.;Canola, drilling, single seed sowing, seeding attachments, mathematical and statistical fundamentals.;Kanola, normal sıraya ekim, tek dane ekim, ekici düzenler, matematik-istatistik esaslar.