Türkiye'de çiftçi organizasyonlarının denel görünümü ve Ege Bölgesinde seçilmiş bazı illerde çiftçi örgütlenmesi düzeyi üzerine bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1995
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Türkiye' de tarım kesiminin ekonomik ve sosyal yaşam içerisindeki durumu dikkate alındığında daha uzun yıllar ülke ekonomi-politikasındaki yerini koruyacağını söylenebilir. Ülke nüfusunun sürekli artması, tarım sektörünün stratejik konumu, Gümrük Birliği'ne geçiş sürecinde AB' ne tam üyelik hedefi, tarım sektöründe de bazı yapısal değişikliklerin ve özellikle sivil çiftçi örgütlenmesinin AB normlarına uygun bir hale getirilmesini gerekli kılmaktadır. Ancak ülkemiz tarım sektörünün AB'ne uyumu aşamasında çeşitli sorunlarla karşı karşıya bulunduğu da bir gerçektir. Bu sorunların başta gelenlerinden birisi de tarım kesimindeki örgütlenme yetersizliğidir. bu çalışmada izlenen yöntem, Türkiye genelinde yapılan posta surveyi ve literatür çalışması ile çiftçi organizasyonlarının mevcut durumu incelemek ve Ege Bölgesinde seçilen illerde yapılan saha çalışması ile çiftçi örgütlenmesindeki sorunları belirleyip çözüm önerileri getirmek, şeklinde özetlenebilir. Çalışmada çiftçi örgütlenmesinin tarihsel gelişimi, hükümet programları ve siyasi partilerin tarım ve çiftçi örgütlenmesi ile ilgili yaklaşımları da incelenmiştir. ayrıca bazı AB ülkelerindeki çiftçi örgütlenmesi de incelenerek, Türkiye'deki çiftçi örgütlenmesinin daha etkin hale getirilebilmesi için bir model önerisinde bulunulmuştur. Bu çerçevede, Türkiye'deki çiftçi organizasyonlarının genel durumu ve Ege Bölgesinde seçilmiş bazı illerdeki çiftçi örgütlenmesinin çeşitli açılardan değerlendirildiği bu çalışma ile saptanan başlıca bulgular aşağıda verilmiştir: Türkiye'deki tarım işletmelerinin küçük aile işletmeleri şeklinde olan yapısı dikkate alındığında, bu işlemlerin piyasa koşullarında rekabet edebilmeleri, uygun fiyatla girdi temin edip ürünlerini pazarlayabilmeleri için etkin bir kooperatifçiliğin uygulanması gerekmektedir. Türkiye'de 1993 yılı verilerine göre dört farklı yasaya göre kurulmuş 8.800 civarında tarımsal kooperatif ve bunlara ortak 4.5 milyona yakın üretici bulunmaktadır. Türkiye'deki tarım işletmelerinin 1993 yılı itibarı ile %52'sinin 1163 sayılı yasaya tabi Genel Tarımsal Kooperatiflerde, %34'ünün TKK'lerinde, %17'sinin TSK'lerinde ve tütün ekicilerinin de ancak %1'inin Tütün TSK'lerinde örgütlendiği belirlenmiştir. Hâlbuki AB ve gelişmiş ülkelerdeki üreticilerin, %70 -100 arasında bulunan kooperatif örgütlenme durumu dikkate alındığında, tarımsal kooperatifçiliğin henüz gelişmiş ülkelerdeki şekliyle yaygınlaşmadığı görülmektedir. aynı durum mesleki örgütlenme açısından değerlendirildiğinde, ülkemiz tarım işletmelerinin ancak %45.5'inin Ziraat Odalarında örgütlendiği, AB ülkelerinde ise, mesleki örgütlenme oranının %70-90 arasında değiştiği gözlenmektedir. "Ekonomik ve Sosyal Amaçlı Örgütlenme" ile "Mesleki Örgütlenme" şeklinde iki ana grupta ele alınan çiftçi örgütlenmesinin arzu edilen seviyede gelişememesinin temel nedenleri şu şekilde sıralanabilir: Ekonomik ve sosyal amaçlı örgütlenme kapsamında yer alan tarımsal kooperatiflerin, finansman, üst örgütlenme, demokratik yönetim, kooperatif eğitimi, mevzuat ve denetim gibi temel sorunlarının halen çözülmemiş olması, başarılı bir ekonomik ve sosyal amaçlı örgütlenmenin gerçekleştirilememesine neden olmuştur. Türkiye' de tarımsal ürünlerin pazarlanmasında kooperatiflerin payı, ürünlere ve yıllara göre değişmekle birlikte %1-73, kooperatifler tarafından temin edilen kimyasal gübre ve zirai ilaç gibi bazı tarımsal girdilerin Türkiye kullanımındaki payı ise, ortalama olarak %35- 50 arasındadır. Bu verilere göre tarımsal kooperatifçilikte arzu edilen düzeyde olmasa da bir gelişme olduğu sonucu çıkarılabilir. Türkiye'de ekonomik ve sosyal amaçlı çiftçi örgütlenmesinde ele alınabilecek diğer organizasyonlar, Kalkınma Vakıfları, Mahalli İdareler Birlikleri (Köylere Hizmet Götürme ve Sulama Birlikleri gibi) ve Çiftçilere yönelik faaliyetlerde bulunan şirketlerdir. Bu organizasyonlar daha çok bölgesel düzeyde çiftçi örgütlenmesine yönelik çalışmalarda bulunmaktadırlar. Bu çalışmalar, kalkınma amaçlı vakıflar tarafından, üreticilerin eğitimi ve kooperatif bilincinin geliştirilmesi, Malkara Köylere Hizmet Götürme Birliği örneğinde olduğu gibi hayvansal ürünlerin pazarlanması şeklinde yürütülmektedir. Şirketler grubunda ise, KÖY-TÜR Holding tarafından başlatılan "Sözleşmeli Tarım" sayesinde, Türkiye'deki kümes hayvanları (piliç eti)üretiminin yaklaşık olarak %50'si 2000'e yakın üreticinin örgütlendiği bu sistem içinde gerçekleştirilmektedir.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1995
