Lityumun kalsiyum ve parathormon düzeyi üzerine etkisi:
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2012
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Giriş: Günümüzde lityum bipolar bozukluk, major depresif bozukluk, şizoaffektif bozukluk ve diğer pek çok psikiyatrik hastalığın tedavisi için kullanılmaktadır. Lityumun en sık görülen yan etkileri gastrointestinal, nörolojik, kardiyovasküler, dermatolojik, renal ve endokrin yan etkiler olarak sınıflandırılabilir. Lityum ve paratiroid arasındaki ilişki ilk kez 1973 yılında tanımlanmıştır. Lityuma bağlı hiperkalsemi, hayatı tehdit eden aritmiler, deliryum dahil pek çok olumsuz tabloya neden olmaktayken yeteri kadar üzerinde durulan bir yan etki değildir. Halen temel tedavi kılavuzlarında kalsiyum monitorizasyonu yer almamaktadır. Amaç: Bu çalışmanın birincil amacı; lityumun kalsiyum ve paratiroid metabolizması üzerine etkilerini araştırmaktır. Çalışmanın ikincil amacı ise lityuma bağlı hiperparatiroidi ile tiroid hastalıkları arasında bağıntı (korelasyon) olup olmadığını araştırmaktır. Yöntem: Çalışmaya hasta grubu için lityum kullanan 87 hasta, kontrol grubu için 15 kadın, 15 erkek sağlıklı gönüllü alınmıştır. Katılımcıların kanda kalsiyum, parathormon, fosfor, magnezyum, alkalen fosfataz, serbest tiroksin, tiroid stimule edici hormon, tiroid antikorları, üre, kreatinin düzeyleri belirlenmiş; ultrasonografi ile paratiroid ve tiroid incelemeleri yapılmıştır. İlk ölçümlerde kalsiyum ve/veya parathormon düzeyi yüksek saptananlarda ölçümler tekrarlanmış, ayrıntılı inceleme yapılmıştır. Lityum kullanan hastalarda kalsiyum ve paratiroid metabolizmasını etkileyebilecek; diyetle kalsiyum alımı miktarı, bilinen malignite varlığı, böbrek işlevleri, ailede kalsiyum metabolizmasını etkileyen hastalık varlığı, kan kalsiyum düzeyini etkileyen ilaç kullanımı gibi faktörler kontrol edilmiştir. Bulgular: Lityum kullanan 87 hastada beş kişiye lityuma bağlı hiperparatiroidi tanısı konarak lityuma bağlı hiperparatiroidi prevalansı %5,7 olarak hesaplanmıştır. Lityuma bağlı hiperparatiroidi tanısı konan hastaların hepsinde yüksek kalsiyum düzeyine rağmen baskılanmamış (normal aralıkta) parathormon düzeyi, normal düzeyde fosfor ve magnezyum düzeyi tespit edilmiş; 24 saatlik idrar analizinde kalsiyum düzeyi üç hastada normal aralıkta, iki hastada düşük; fosfor düzeyi beş hastada da normal aralıkta saptanmıştır. Lityuma bağlı hiperparatiroidisi olan hastaların cinsiyet, yaş, lityum dozu, düzeyi, kullanım süresi, hayatında ilk kez lityum kullanmaya başladığı yaş, ailede tiroid hastalığı varlığı gibi özellikler açısından lityum kullanan diğer hastalardan farklı olmadığı tespit edilmiştir. Lityuma bağlı hiperparatiroidi tanısı konan tüm hastalarda ayrıca tiroid işlev bozukluğu da saptanmıştır. Hasta ve kontrol grupları arasında kalsiyum, fosfor, magnezyum, albümin, kreatinin, kreatinin klirensi düzeyleri açısından farklılık saptanmazken; parathormon ve alkalen fosfataz düzeylerinin lityum kullanan hastalarda, üre düzeyinin kontrol grubunda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Lityum kullanan hastalarda kontrol grubuna kıyasla daha yüksek oranda guatr (%47,6), ultrasonografik patoloji (%83,3) ve tiroid işlev bozukluğu (%83,9) saptanmıştır. Lityum kullanan hastaların 10’unda (%11,5) hipotirodi, birinde (%1,1) subklinik hipertiroidi, 19’unda (%22,6) parankim yapısının normal olmadığı, 44’ünde (%52,4) tiroidte nodül varlığı saptanmıştır. Sonuç: Bu bulgular lityum tedavisinin kalsiyum ve parathormon üzerine etkisi olabildiğini ortaya koymaktadır. Lityuma bağlı hiperparatiroidinin prevalansının %5,7 olması ve lityuma bağlı hiperparatiroidinin ölümcül dahi olabilen olumsuz sonuçları göz önünde bulundurulduğunda erken tanıyı kolaylaştırabilecek kalsiyum düzeyi taramalarının düzenli aralıklarla incelenmesi önerilmektedir. Lityum kullanan hastalarda %83,3 oranında ultrasonografide patoloji tespit edildiği göz önünde bulundurulduğunda tiroid fonksiyon testlerinin ölçümünün yanı sıra tiroid ultrasonografisinin de lityum kullanan hastalarda önemli olduğu saptanmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kalsiyum, Lityum, Paratiroid, Parathormon, Tiroid, Ultrasonografi., Calcium, Lithium, Parathormone, Parathyroid, Thyroid, Ultrasonography., Ruh Hastalıkları A.B.D.
