Et tipi kanatlı yetiştiriciliğinde hızlı gelişmeye bağlı bacak kusurları:

Broiler, Leg disorders, Tibial dyschondroplasia, Food pad, Heritability, Lighting program, Feed restriction.;Bu projede etlik piliçlerde hizli gelismeye bagli olarak ortaya çikan bacak kusurlarinin genetik nedenleri arastirilmis, alternatif yetistirme sistemlerinin bacak kusurlarina etkileri incelenmistir. Bu amaçla 5 alt proje yürütülmüstür. 1. Birinci çalismada 4 ayri genotipten ticari etlik piliçlerde bacak problemlerinin oraninin saptanmasi amaçlanmistir. Sonuçlar, genotiplerin büyüme hizlarinin farkli olmasina ragmen, kesim yasinda benzer agirlikta olduklarini ve bacak kusurlari bakimindan genotipler arasinda önemli fark bulundugunu göstermistir. Tibial dyschondroplasia?nin (TD) literatürdeki bilgilere göre oldukça düsük oranda görülmesi, TD?nin seleksiyon kriteri olarak damizlikçi- islahçi isletmelerin seleksiyon programlarinda yer aldigini ve hizla iyilesme saglandigini düsündürmüstür. 2. Ikinci çalismada, çesitli bacak problemlerine ait varyans komponentlerini tahminlenmesi ve kalitim derecelerinin hesaplanmasi amaçlanmistir. Çalismada saptanan TD düzeyi %7 iken, açisal kemik deformasyonu %11, ayak yaniklari %19, metatarsus yaniklari ise % 71 düzeyinde saptanmistir. TD?ye ait kalitim derecesi 0.21 düzeyinde tahminlenmistir. Diger bacak problemleri olan açisal kemik deformasyonu, taban yaniklari ve metatarsus yaniklarina ait kalitim dereceleri ise sirasiyla 0.72, 0.34 ve 0.17 düzeylerinde tahminlenmistir. Söz konusu bacak problemeri için tahminlenen kalitim dereceleri, son yillarda TD?nin azaltilmasinda uygulandigi gibi, bu kusurlari önlemek için yapilacak seleksiyonun etkili bir yol olabilecegini göstermektedir. 3. Üçüncü çalismada aydinlatma programlarinin bacak kusurlari üzerine etkileri incelenmistir. Aydinlatma programlarinin performans, bacak problemleri, yürüme puani, korku ve stres ölçütleri olarak tonik immobilite (TI) ve H/L oranlari üzerine etkileri de arastirilmistir. Kisitli aydinlatma programlari (16A-8K ve 14A-10K) 21. günde etlik piliçlerde genel olarak gelisme hizini yavaslatmis ve canli agirligi geriletmistir. 16A-8Ksabit ve 14A-10Ksabit gruplarinda 42. gün canli agirligi diger gruplara göre sayisal olarak daha düsük olmakla birlikte bu farklilik istatistik olarak önemli bulunmamistir. Ölüm oranlari ve yürüme kusurlu piliçlerin oranlari aydinlatma ile degisim göstermemistir. Kisitli aydinlatmanin erken yaslarda (21. gün) korku düzeyinin azalttigi ancak H/L oranlari etkilemedigi saptanmistir. Deneme kosullarinda 6. hafta kesimde TD?li piliç saptanmamistir. AKD ve yürüme kusurlu piliçlerin orani da pratik olarak yok denecek kadar düsük düzeyde kalmistir. 4. Dördüncü çalismada 0-14 günler arasinda farkli protein düzeylerinin bacak kusurlari üzerine etkileri incelenmistir. Deneme sonunda 0-21 günler arasinda degisimli olarak %22 ve %20 ham proteini tüketen grup yüksek canli agirliga sahip olmustur. Kontrol (%22 ham protein) grubu ile %20 ham proteinli grubun canli agirliklari ise benzer bulunmustur. Gruplarin yem tüketimleri arasinda farklilik saptanmamistir. Protein sinirlamasi yapilan gruplar, kontrol grubu ile benzer yemden yararlanma degeri göstermistir. Protein sinirlamasi, kemik parametreleri, TD oranini ve 3. hafta kan T4 ve T3 konsantrasyonlarini etkilemezken, 3-6 haftalar arasinda femur kemigi fosfor içerigi, açisal kemik deformasyonu, taban yaniklari ve metatarsus yaniklari üzerine etkili olmustur. 5. Son çalismada ise, 0-21 günler arasindaki yem sinirlamasinin etlik piliç performansi ile bacak kusurlarina etkilerinin incelenmesi amaçlanmistir. Yem sinirlamasinin deneme sonu canli agir liklari üzerine olumsuz etkisi bulunmamis ve yem sinirlamasi uygulanan etlik piliçler telafi gelisimi göstermislerdir. Yem sinirlamasi, yem tüketimi, yemden yararlanma etkinligi, tibia, femur ve metatarsus kemiklerinde agirlik, uzunluk, genislik, kül, kalsiyum, fosfor içerikleri ile tibia mukavemetini etkilememistir. TD ve metatarsus yaniklari yem sinirlamasindan etkilenmezken; açisal kemik deformasyonu ve taban yaniklari her iki sinirlama uygulamasinda artis göstermistir.;Etlik piliç, Bacak kusurlari, Tibial dyschondroplasia, Taban yanigi, Kalitim derecesi, Aydinlatma programi, Yem sinirlamasi.