Hayat Gazetesi üzerine bir araştırma
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2001
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Rusya Türkleri, 1905’te Rusya’nın Japonya’ya yenilmesinin ardından oluşan hürriyet ortamından yararlanarak birçok alanda yenilikçi hareketlere girişirler. Asırlardır Çarlık hükûmetlerince susturulan diğer Türkler gibi Azerbaycanlılar da basın-yayın faaliyetine başlar. Bu dönemde ilk çıkan gazete “Hayat”tır. Bu çalışma, 1905-1906 arasında Bakû’da çıkan “Hayat” gazetesinin edebiyat ve düşünce dünyasındaki yerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Petrol zengini Tağıyev’in finanse ettiği gazetenin sahibi Ali Merdan Topçubaşı, başyazarları Ahmet Ağaoğlu ve Ali Hüseyinzâde’dir. Yazı kadrosu da 20. yy.da Türk fikir, siyaset, kültür ve edebiyat dünyasına damgasını vurmuş kişilerden oluşur. Hayat; başta Kırım’daki “Tercüman” gazetesi olmak üzere dönemin Rusya Türklüğü, “İttihatçı” Türkiye basınıyla da ideal birliği içindedir. Çalışmanın ağırlık noktasını, gazetenin edebî ve fikrî muhtevası oluşturmaktadır. Türk dünyasında ortak bir yazı dili kullanılmasından yana olan Hayat idarecileri, mahallî dillerle yazma eğilimine karşıdır. Edebiyat alanında kendisine Türkiye ve Batı edebiyatlarını örnek alan gazete, yayımladığı şiir, hikâye, tiyatro, edebî tenkit ve tercüme örnekleriyle Azerbaycan’da yeni bir edebiyat oluşturmaya çalışmıştır. Gazetede ele alınan diğer konular; Rusya Türklerinin sosyal problemleri, eğitim reformu, dinî meseleler, Ruslarla eşit vatandaşlık hakları talebi, millî kimlik vs.dir. Bu arada yeni başlayan demokratik hayata ilişkin (Kurultaylar, seçimler vb.) oluşumlara da destek vermiştir. Rusya’daki ihtilâl hareketleri ve Ermenilerle yaşanan kanlı çatışmalar da gazete sütunlarında geniş yer tutmaktadır. Yönetime karşı temkinli olan gazete, Ermenilere karşı kışkırtıcı değil barışçı bir tutum içindedir. Gazetede İslâm dünyasının durumu, Osmanlı ve İran yönetimleri ile Avrupa’nın sömürgeci siyaseti de ele alınmıştır. Hayat, toplumun modernleştirilmesine dil, kültür, sanat ve edebiyattan başlanması gerektiğine inanır. Bu yüzden 20. yy başlarında Azerbaycan edebiyatında bir ekol kabul edilen “romantik-vatanperver” edebiyatın ilk yayın organı olmuştur. Bu akımın millî, ve Avrupaî anlamda ilk örnekleri Hayat gazetesinde görülür. Bu yönüyle de gazete yeni edebiyat ve sanat adamlarının yetiştiği bir okul konumundadır. Hayat’ın açtığı bu çığırı, -gazete kapatıldıktan sonra yayına başlayan- “Füyuzat” dergisi başta olmak üzere, 1920’lere kadar “Taze Hayat”, “Terakki”, “Yeni Füyuzat”, “Hakikat”, “Açık Söz”, “Şelâle”, “Dirilik” gibi yayın organları sürdürmüştür.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
