Kötüye kullanılabilen maddelerin idrar örneklerinde immunoassay ve kromatografik analiz verilerinin karşılaştırılması

Yasadışı kötüye kullanımı olan maddeler, psikoaktif etkileri nedeniyle suistimal edilebilen ve bağımlılık yapan bileşiklerdir. Bu maddelerin nitel ve nicel analizi, adli ve klinik açıdan önemlidir. Bu çalışmada; idrar örneklerinde suistimal edilen maddelerin immunoassay ve kromatografik yöntemler kullanılarak nitel ve nicel analizi yapılarak, kullanılan cihazları karşılaştırmak ve sonuç güvenirliliğini sağlamak amaçlanmıştır. Bu tez çalışması kapsamında, tarama analizlerinde immunoassay sistemi (Randox) ve Sıvı Kromatografi- Kütle Spektrometresi (LC-MS) Toxtyper kütüphanesi (Bruker), doğrulama analizleri için Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometresi (GC-MS) (Agilent) kullanılmıştır. Laboratuvara rutin analiz için gelen 89 idrar örneğinde (73 Erkek, 16 Kadın) üç farklı sistem kullanılarak yasadışı madde analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar SPPS programı kullanılarak değerlendirilmiştir. İmmünolojik yöntemle yapılan tarama analizlerinde amfetamin, metamfetamin, MDMA, esrar metaboliti tetrahidrokannbinol (THC), opiyat, barbitürat, benzodizaepin ve kokain parametreleri çalışılmıştır. Aynı örnekler ön hazırlık işlemleri sonrasında kromatografik sistemlerle çalışılmıştır. Immunoassay yöntemi ile yapılan tarama analizinde 89 olgunun %64,1'i (n=57) negatif, %35,9'unun (n=32) pozitif olduğu belirlenmiştir. LC-MS ile yapılan tarama analizinde 89 olgunun %61,8'i (n=55) negatif iken; %38,2'si (n=34) pozitif olduğu belirlenmiştir. Toxtyper kütüphanesi ile immünolojik testlerde taranmayan farklı maddelerin pozitif sonuçlar verdiği belirlenmiştir. GC-MS doğrulama analizi için 48 olgunun idrar örneği seçilmiş, bunların %89,6'sı (n=43) pozitif iken; %10,4'ü (n=5) negatif olduğu belirlenmiştir. Tarama analizi yapan iki cihazın uyumu her bir analiz parametresi için ayrı ayrı değerlendirilmiş ve istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olmadığı belirlenmiştir. GC-MS sonuçları ile tarama sonuçları da kıyaslanmış ve aralarında iyi derecede bir uyum olduğu belirlenmiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda, uygun ekstraksiyon işlemleri sonrasında biochip teknolojisi kullanılarak yapılan ön tarama analizleri ile Toxtyper kütüphanesinin yer aldığı LC-MS sisteminin birbiri yerine kullanılabileceği, ancak sonuçların altın standart olarak görülen GC-MS ile doğrulanmasının oldukça önemli olduğu belirlenmiştir.

Illegally abused substances are compounds that can be abused and addictive due to their psychoactive effects. Qualitative and quantitative analysis of these substances is important from a forensic and clinical point of view. In this study, it was aimed to compare the devices used and to ensure the reliability of the results by making qualitative and quantitative analysis of the abused substances in urine samples using immunoassay and chromatographic methods. Within the scope of this thesis, immunoassay system (Randox) and Liquid Chromatography-Mass Spectrometer (LC-MS) Toxtyper library (Bruker) were used for screening analysis, and Gas Chromatography-Mass Spectrometer (GC-MS) (Agilent) was used for confirmation analyses. Illegal substance analysis was performed using three different systems in 89 urine samples (73 Male, 16 Female) who came to the laboratory for routine analysis. The results obtained were evaluated using the SPPS program. Amphetamine, methamphetamine, MDMA, cannabis metabolite tetrahydrocannbinol (THC), opiate, barbiturate, benzodizaepin and cocaine parameters were studied in screening analyzes performed by immunological method. The same samples were studied with chromatographic systems after preliminary preparation. In the screening analysis performed with the immunoassay method, 64,1% (n=57) of 89 cases were found to be negative and 35,9% (n=32) to be positive. In the screening analysis performed by LC-MS, 61,8% (n=55) of 89 cases were negative; 38,2% (n=34) were found to be positive. It was determined that different substances that were not screened in immunological tests with the Toxtyper library gave positive results. Urine samples of 48 cases were selected for GC-MS confirmation analysis, while 89.6% (n=43) of them were positive; 10,4% (n=5) were found to be negative. The compatibility of the two devices performing scanning analysis was evaluated separately for each analysis parameter and it was determined that there were no statistically significant differences. GC-MS results and scan results were also compared, and a good agreement was found between them. As a result of this study, it was determined that pre-screening analyzes using biochip technology after appropriate extraction processes and LC-MS system containing the Toxtyper library can be used interchangeably, but it is very important to confirm the results with GC-MS, which is considered the gold standard.