Duygu, düşünce ve davranışlarımı yönetiyorum (3D) programının etkililiğinin incelenmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Öz-düzenleme bireyin çevreden gelen uyaranlara en uygun şekilde uyum sağlamasını ve tepki vermesini sağlayan farklı becerilerden oluşan karmaşık bir süreçtir ve birçok farklı alanda belirlenen hedefleri başarmaya yönelik niyetli bir çaba içerir (Blair ve Diamond, 2008; Calkins ve Howse, 2004; Raffaelli ve ark., 2005). Öz-düzenleme fiziksel sağlıktan duygusal iyi oluşa, akademik başarıdan finansal refaha kadar birçok alanda yaşam boyu işlevselliğin temellerini oluşturan bir beceri olarak görülmektedir (Murray ve ark., 2015). Bu çalışmada çocukların öz-düzenleme becerilerinin gelişime en açık olduğu okul öncesi dönemdeki çocuklara ve ebeveynlere yönelik müdahale programlarının etkililiği araştırılmaktadır. Bu çalışma beş farklı deneysel koşul çerçevesinde planlanmıştır. Buna göre, araştırmacı tarafından, çocukların öz-düzenleme becerilerini geliştirmeye yönelik hazırlanan 12 oturumluk 3D programına katılan çocukların oluşturduğu birinci müdahale grubu (3D), Havinghurst ve Harley (2007) tarafından geliştirilen 6 haftalık ebeveyn duygu koçluğu programı "Çocukları Dikkate Almak (ÇDA)" programına katılan ebeveynlerden oluşan ikinci müdahale grubu (ÇDA) ve çocukları 3D programına katılmış ve kendileri de ÇDA programına dahil olmuş ebeveynlerden oluşan üçüncü müdahale grubu (3D ve ÇDA), çalışmanın üç müdahale grubunu oluşturmuştur. Bunlara ek olarak hiçbir müdahale almayan çocuk ve ebeveynlerden oluşan "Kontrol" grubu ve 12 oturum boyunca sadece çocuk kitabı okunan çocuklardan oluşan "Kontrol-kitap" grubu olmak üzere çalışmada iki tane kontrol grubu bulunmaktadır Araştırma dört devlet okulundan toplam 258 çocuk (%48 kız), 187 ebeveyn (%93 anne) ve 19 öğretmen ile yürütülmüştür. Çalışmaya katılan çocukların yaşları 48 ile 82 ay arasında değişmektedir (Ort= 64.81, SS = 7.11). Oyun görevleri ile çocukların yürütücü işlev becerileri ve duygu tanıma ve düzenleme becerileri değerlendirilmiştir. Çocuklardan alınan ölçümlere ek olarak ebeveynlerden, çocukların sosyal biliş becerileri, duygu düzenleme kapasiteleri ve davranış problemlerine ilişkin veri toplanmış; sınıf öğretmenlerinden ise çocukların duygu düzenleme kapasitelerini ve sınıf içindeki davranış örüntülerini değerlendirmeleri istenmiştir. Bu çalışma kapsamında ebeveynlere uygulanan ÇDA programının etkililiğini değerlendirmek için ön-test ve son-test ölçümlerinde ebeveynlerin kendi duygu düzenleme kapasiteleri ve duygu sosyalleştirme yaklaşımlarına ilişkin veri toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda, 3D grubunda ön-testten son-teste yürütücü işlevler (Yİ)- kompozit puanında ve Çocuklar için Sosyal Anlayış Ölçeği puanında anlamlı artış olduğu görülmüştür. Buna ek olarak, ÇDA grubundaki ebeveynlerin olumsuz duygu sosyalleştirme uygulamalarının azaldığı, buna karşın olumlu duygu sosyalleştirme uygulamalarının arttığı görülmüştür. Müdahale programının etkisine ek olarak, son- testteki Yİ-kompozit puanını yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Buna göre 3D grubunda olmak, ÇDA grubunda olmak ya da '3D ve ÇDA' grubunda olmanın son-test Yİ düzeyini yordadığı ancak Kontrol-kitap grubunda olmanın herhangi bir etkisi olmadığı görülmüştür. Bu çalışmada 3D programına katılan çocukların duygu tanıma, sosyal anlayış ve yürütücü işlev becerilerinin geliştiği, ÇDA programına katılan ebeveynlerin olumlu duygu sosyalleştirme uygulamalarınının artarken olumsuz duygu sosyalleştirme uygulamalarının azaldığı görülmüştür. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin dahil olduğu bu çalışmanın bulguları sosyal duygusal gelişimi destekleyen, barışçıl ortamlar sağlama sorumluluğunun yetişkinlerde olduğunu hatırlatmaktadır. Sadece çocuklara yönelik programları uygulamanın yeterli olmadığı, çocukların öz-düzenleme becerileri gibi uzun vadede iyilik halinin yordayıcısı olan önemli bir gelişim alanını bütüncül olarak desteklemenin gerekliliği gösterilmektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Öz-düzenleme, duygu sosyalleştirme, duygu koçluğu, yürütücü işlevler, müdahale programı., Self-regulation, emotion socialization, emotion coaching, executive functions, intervention program.
