Türkiye'de web tabanlı teknolojilerin sağır bireylere uygunluğu üzerine bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Sağır bireyler, gözle fark edilemeyen bedensel bir engele yaşamaktadırlar. Bu durum, bazen onların engelli kategorizasyonunda diğerlerine göre daha az dezavantajlı bir grup olarak algılanmalarına neden olabilmektedir. Bununla birlikte özellikle doğuştan sağır bireyler, duyusal engellerin öğrenme ve eğitim süreçlerine etkileri açısından çok çeşitli ve farklı düzeylerde güçlüklerle karşılaşmaktadır. Eğitimin sağır bireylerin gereksinimlerine göre tasarlanmadığı durumlarda bu sorun daha da gün yüzüne çıkmaktadır. İşitme kaybı, kavramsal ve soyut düşünme yetilerinin gelişiminde farklılıklar yaratabilir. Ancak bu durum, bireyden bireye değişebileceği gibi, doğru oluşturulmuş eğitim programları ile de azaltılabilir. Sorunun daha büyük bir kısmı belki de toplumun bu konuya ilişkin bilinçsizliğinden kaynaklanmaktadır. Bu durum, tezin kuramsal altyapısını oluşturan 'Sosyal Model' ile açıklanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kapsamında fenomenoloji deseni ile 18 yaş üzeri, ilkokuldan liseye çeşitli seviyelerde 15 sağır katılımcı ve sağır yakınları bulunan (duyan) aile üyeleri ile derinlemesine yapılan görüşmeler yoluyla veriler toplanmıştır. Sağır bireylerle yapılan görüşmelerde tüm sorular katılımcılara Türk İşaret Dili tercümanı aracılığı ile sorulmuş ve kayda alınmıştır. Araştırmanın bulguları, mevcut teknolojinin sağır bireylerin önüne çıkardığı engelleri, sağır bireylerin beklentilerini ve duygularını yansıtırken aynı zamanda sağır yakınları bulunan (duyan) aile üyelerinin aktardıkları görüşleri de kapsamaktadır. Araştırmada, sağır yakınları bulunan (duyan) aile üyelerinin deneyimlerine yer verilmesi ise mevcut sorunlara başka bir boyuttan bakabilme imkanı sunmuştur. Sağır katılımcılarla yapılan görüşmelerden 5 tema elde edilmiş olup bu temalar; dijital teknolojinin sağır bireylere uygunluk sorunları, yetersizliğin ürettiği sonuçlar, yardım alma, duygular, sağır kültürü ve işaret dili, olarak belirlenmiştir. Sağır yakınları bulunan (duyan) aile üyeleri ile yapılan görüşmelerin sonucunda 5 tema elde edilmiştir. Aile üyelerinin temaları şu başlıklardan oluşmaktadır; dijital teknolojinin sağır bireylere uygunluk sorunları, sağır bireylerin yetersizliğinin ürettiği sonuçlar, yardım etme, duygular, sağır kültürü ve işaret dilidir. Bu gruba ait temalar arasında yer alan yardım teması, sağır bireylere yardım eden (duyan) aile bireylerinin deneyimlerinden oluştuğu için "yardım etme" teması olarak farklı çıkmıştır. Bulgular, Türkiye'de dijital platformların sağır kullanıcılar için genellikle yetersiz erişilebilirlik ve kullanılabilirlik özellikleri sunduğunu göstermektedir. Ayrıca bulgular, birçok dijital platform uygulamasının sağır kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmadığını göstermektedir. Sağır bireylerin teknoloji kullanımında yaşadıkları yetersizliğin bu bireylerin kendilerini mutsuz, çaresiz, endişeli ve başarısız hissetmelerine neden olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda Türkiye'deki dijital platformların sağır bireyler için daha erişilebilir ve kullanılabilir hale getirilmesi için pratik öneriler sunulmaktadır. Bu öneriler arasında; işaret dili tanıma teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, metin tabanlı içeriklerin işaret dilinde hazırlanmış görsel içeriklerle zenginleştirilmesi, işaret dili tercümanları ile desteklenen web tabanlı teknolojiler ve dijital platformların yaygınlaştırılması ve bu alanda sunulan hizmetlerin duyurulması yönündedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dijital platformlar, Deneyim, Uygunluk, Sağır Bireyler, Sağır Kültürü, İşaret dili., Digital platforms, Experience, Suitability, Deaf Individuals, Deaf Culture, Sign Language.
