Küçük Menderes havzasında yer alan eğimli tarım arazilerie ait topraklara yapay yağış altında ve laboratuvar koşullarında poliakrilamid (PAM) uygulamasının erozyon üzerine etkileri
Küçük Resim Yok
Tarih
1991
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bu araştırma Küçük Menderes havzası içinde yer alan tarım yapılan alanlarda PAM (Poliakrilamid)uygulamalarının erozyona etkilerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. PAM'ın farklı miktarlarının yüzey akış ve toprak kaybı üzerine ne kadar etkili olacağının bilinmesi bu konuda yapılacak uygulamalara ışık tutacaktır. Araştırma alanı Türkiye'nin batısında yer almaktadır. 673.079 ha alanı kaplayan araştırma alanı, 38o 41' 05 - - ve 37o 53' 08 - - kuzey enlemleri ile 28o 24' 36 - - ve 26o 11' 48 - - doğu boylamları arasında yer alır. Akdeniz iklim tipinin genellikle hâkim olduğu Küçük Menderes havzasında farklı jeolojik zamanlara ait oluşukları görmek mümkündür. Araştırma materyali olan topraklar Küçük Menderes havzasındaki tarım yapılan eğimli alanlardan 14farklı yerden pulluk derinliğinden alınmıştır. 8 mm'lik elekten geçirilen örnekler 30x45 cm boyutlarındaki parsellere yerleştirilerek erozyon denemesine hazır hale getirilmiştir. Her toprak örneğinde Şahit ve PAM uygulanarak hazırlanan parseller yüzde 9 eğimde yağmurlayıcı yardımıyla yüksek kinetik enerjili yapay yağış yağdırılarak elde edilen yüzey akış ve toprak kayıpları kaydedilmiştir. Yağış uygulaması üç defa yapılmış ve toplam yüzey akış ve toprak kaybı değerleri istatistiksel değerlendirmelerde kullanılmıştır. Toprak örneklerinde ayrıca, bünye, tarla kapasitesi, solma noktası, süspansiyon yüzdesi, dispersiyon oranı, agregat stabilitesi, kil oranı, mil oranı, erozyon oranı, PH kireç ve organik madde tayinleri yapılmıştır. Toprak özelliklerinin direkt etkileri yanında, farklı PAM uygulamaları ile birlikte etkileri araştırılmıştır. Küçük Menderes havzası tarım topraklarında analizlenen toprak örneklerinde yüzde kum 48.88-79.52; yüzde mil oranı 1.10-15.29; tarla kapasitesindeki su yüzdesi 5.11-27.24 solma noktasındaki nem yüzdesi 2.33-14.78; dispersiyon oranı 23.75-76.87; süspansiyon yüzdesi 8.48-20.72; pH 6.30-7.60; organik madde yüzdesi 0.749-3.69; agregat stabilitesi 7.31-40.50; kireç yüzdesi 0.76-41.39; erozyon oranı ise 12.94-257.89 arasında değişmektedir. Araştırma sonuçları aşağıdaki şekilde özetlenebilir. Toprak özellikleri ile şahit parselden elde edilen yüzey akış ve toprak kayıpları arasında ikili ilişkiler araştırılmıştır. Agregat stabilitesi ile 3. yağmurlamanın yüzey akış (r=-0.671XX) , kum yüzdesi ile 2. yağmurlamanın toprak kaybı (r = -0,585X), dispersiyon oranı ile 2. yağmurlamanın toprak kaybı ( r= -0,611X) ve yine dispersiyon oranı ile 3. yağmurlamanın toprak kaybı ( r= -0,599X) arasında önemli ilişkiler saptanmıştır. Agregat stabilitesi değeri artarken yüzey akış azalmaktadır. Kum yüzdesi ve dispersiyon oranı değerlerinin artmasıyla toprak kayıpları azalma göstermektedir. yüksek kinetik enerjili yoğun yağışta kumun etkisi dispersiyon oranı ile bu ilişkilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Uygulanan PAM konsantrasyonlarıyla yüzey akış ve toprak kayıpları arasında negatif ve önemli ilişkiler saptanmıştır. PAM uygulamaları ile 1. yağmurlama yüzey akış (r= 0,314X), 2. yağmurlama yüzey akış (r= - 0.320X) toplam yüzey akış (r= - 0.350XX), 1. yağmurlama toprak kaybı (r= - 0.633XX) 2. yağmurlama toprak kaybı (r= - 0.537XX), 3. yağmurlama toprak kaybı ( r= 0,535XX) ve toplam toprak kaybı (r = - 0,688XX) arasında önemli ilişki katsayıları elde edilmiştir. Sonuç olarak PAM uygulaması yüzey akış ve toprak kayıplarının azalmasında çok etkili görülmüştür. Uygulanan PAM konsantrasyonu arttıkça bu etki de artmıştır.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 1991
