Ege Bölgesi'nde zeytinyağı tüketiminin artırılmasında arz zinciri yönetiminin olası katkıları üzerine bir araştırma
| dc.contributor.advisor | Işın, Ferruh | |
| dc.contributor.author | Oktay, Dilşen | |
| dc.date.accessioned | 2018-10-30T13:23:48Z | |
| dc.date.available | 2018-10-30T13:23:48Z | |
| dc.date.issued | 2010 | |
| dc.department | Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü | en_US |
| dc.description.abstract | Türkiye son yıllarda 2,5 milyar $ civarında bitkisel yağ ve yağlı tohumlar dış alımı yapmaktadır. Ülkemizde yağ tüketimi, kişi başına yıllık ortalama 21 kg’dır. Zeytinyağı tüketimi ise, kişi başına yıllık ortalama sadece 1,2 kg’dır. Türkiye’de tüketilen yağın yaklaşık %5’i zeytinyağından karşılanmaktadır. Oysa İtalya, İspanya ve Yunanistan’da zeytinyağı tüketimi kişi başına yıllık 12-25 kg arasında değişmektedir (İTB, 2006 İktisadi Rapor). Bu araştırmada, Türkiye’de zeytinyağı tüketiminin artırılmasının, arz zinciri yönetimiyle nasıl gerçekleştirilebileceği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu amaçla arz zinciri yönetimiyle zeytin ve zeytinyağı sektörü, üretici, sanayici, tüccar ve tüketici grupları bazında, ayrı ayrı irdelenmiştir. Bu yolla, üretim zincirinin tüm halkaları mercek altına alınarak, yerinde araştırılmıştır. Bu bağlamda, Ege Tarım Bölgesi kapsamında Güney Ege’de Aydın ile Kuzey Ege’de Balıkesir ili Edremit Körfezi üreticilerinden 80 üretici ile yüz yüze görüşülerek veriler derlenmiştir. Ayrıca, 2007-2009 yıllarında da her ay Aydın iline ve Edremit Körfezi’ne gidilerek sektör temsilcileri ile yüz yüze görüşülerek araştırmalar sürdürülmüştür. Zeytinyağı, tarıma dayalı bir ürün olduğu için ilk halka olan tarımsal üretimle ilgili paydaşlardan üreticilere ağırlık verilmiştir. Çünkü üretim olmadan diğer halkaların faaliyetleri de zayıflamaktadır. Zeytin üreticilerinin faaliyetleri, arz zinciri yönetimi gereği, arazi, zeytin ağacı, budama, gübreleme, toprak işleme, ilaçlama, sulama, hasat ve zeytin taşıma olarak ele alınmış, hem teknik, hem de ekonomik yönden analiz edilmiştir. Sektörün sanayi grubunu oluşturan en önemli öge olarak, zeytin sıkma tesislerinden Güney ve Kuzey Ege’de 59 fabrika ile anket çalışması yapılarak veriler derlenmiştir. Fabrikaların, zeytin sıkım işleri, zeytinlerin avluya teslimi, temizlenmesi ve yıkanması, hamur haline getirilmesi, malaksörde olgunlaştırılması, dekantörde zeytinyağı, prina ve karasu ayrımı, santrifüjde ikinci kez karasu ve yağ ayrımı ile depolama işleri, ayrı ayrı araştırılmıştır. Zeytinyağı rafineri tesislerinde de üç adediyle işletmecilerden doğrudan veriler derlenmiş ve analize tabi tutulmuştur. Sektörün üçüncü önemli halkası olan ticaret grubunun çalışmaları, zeytinyağı tedariki, işleme, filtreleme, ambalajlama ve pazarlama olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda bir hipermarket ile üç adet perakende satış yapan firma ile görüşülerek veriler derlenmiştir. Zeytinyağı tüketim grubuna yönelik çalışmalarda TÜİK’in 2006 yılı Hanehalkı Bütçe Anket Verileri’nden yararlanılmıştır. Öncelikle Türkiye genelinde toplam 8640 adet aileden, her ay düzenli şekilde derlenen verilerin dökümleri çıkarılmıştır. Bu veriler, hane halklarının gelir düzeylerine göre, beş gruba ayrılarak, zeytinyağı satın alma ve tüketimleri analize tabi tutulmuştur. 775 ailenin zeytinyağı tüketimleri araştırılmıştır. Analizlerde hanelerin gıda harcamaları içinde, zeytinyağı harcamalarına ayırdıkları paya bakılarak, Working- Leser ve Tobit modelleri kullanılmış ve analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, 2006 yılında Türkiye’de ailelerin %9’unun zeytinyağı tükettiği dikkate alınarak yapılan değerlendirmede, zeytinyağı tüketen ailelerde kişi başına yıllık zeytinyağı tüketiminin 11,15 kg olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda zeytinyağı tüketimini etkileyen en önemli etmenin gelir olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca zeytinyağı tüketiminin en geniş miktarlarda, yaygın olarak zeytin üretici aileleri tarafından yapıldığı da saptanmış ve zeytin üreten ailelerde kişi başına yıllık zeytinyağı tüketimlerinin ortalama 25 kg civarında olduğu bulunmuştur. | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11454/4850 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Ege Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Zeytinyağı tüketimi, zeytinyağında arz zinciri yönetimi, zeytinyağı sektörü. | en_US |
| dc.subject | Olive oil consumption, supply chain management in olive oil, olive oil sector. | en_US |
| dc.subject | Tarım Ekonomisi A.B.D. | en_US |
| dc.title | Ege Bölgesi'nde zeytinyağı tüketiminin artırılmasında arz zinciri yönetiminin olası katkıları üzerine bir araştırma | en_US |
| dc.type | Doctoral Thesis | en_US |
