Çok Boyutlu Kişilik Envanteri'nin madde-cevap kuramına göre kısa formunun geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2005
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Psikolojide ölçek geliştirmede klasik kurama dayalı madde analizlerde görülen bir takım eksiklikler yeni modellerin arayışına yol açmış ve bu arayışlar "modern test teorisinin" doğuşu ile sonuçlanmıştır. Modern test teorisi birçok araştırmacının sayısız çalışmayla 1950'lerden bugüne geliştirilerek getirilmiştir. Bugün bilinen adıyla Madde Cevap Kuramı-MCK (Item Response Theory-IRT) klasik test kuramının devamı gibi görünmektedir ancak test geliştirmede ve test maddelerinin psikometrik özelliklerini incelemede klasik kurama oranla bazı avantajlar sağlamaktadır. Bu çalışmada Beş Faktör Kişilik Modeline dayanan Çok Boyutlu Kişilik Envanteri'nin (envanterin adı daha sonra Beş Faktör Kişilik Envanteri-5FKE olarak değiştirilmiştir) Madde Cevap Kuramına göre kısa formunun geliştirilmesi sağlanmıştır. İki parametreli lojistik model kullanılarak yapılan Madde Cevap Kuramı analizlerinde Parscale programı 4.1 versiyonu kullanılmıştır. Tüm maddelerin ayırt edicilik ve güçlük parametreleri incelenerek yapılan analizlerde tekrarlamalı bir yol izlenerek her defasında kısa formun faktör yapısı incelenmiştir. Sonuçta ölçeğin beş faktör modeline dayanan yapısı korunmuştur. Madde Cevap Kuramı dışında testi kısaltma sürecinde literatürde yer alan kısa form geliştirmede uygulanan yöntemsel yaklaşımlar da dikkate alınmış ve bu yaklaşımlar doğrultusunda bu çalışma sürdürülmüştür. 220 maddeli 17 alt boyut (+ sosyal istenirlik boyutu) ve beş faktör içeren Çok Boyutlu Kişilik Envanteri'nin uzun formu 85 madde olarak kısaltılmıştır. Kısa formda beş faktör, sosyal istenirlik boyut ve testi özensiz doldurma düzeyini belirlemek için kontrol maddeleri yer almıştır. Test 2000 kişilik (500 yetişkin kadın, 500 yetişkin erkek, 500 öğrenci kız, 500 öğrenci erkek) norm örneklem grubu verilerine dayanarak kısaltılmış daha sonra da 3239 kişilik çapraz geçerlik verisi ile geçerlilik çalışmaları sürdürülmüştür. Yapılan bir çok geçerlilik çalışmasında (çapraz geçerlik, doğrulayıcı faktör analizi, kısa form-uzun form arası korelasyon vb.) kısa formun uzun formu çok iyi düzeyde yansıttığı ve temsil ettiği görülmüştür. Kısa formun faktörlerinin de oldukça yüksek güvenirlik gösterdikleri (Dışadönüklük- İçedönüklük (Extroversion- Introversion) Yumuşak Başlılık/ Uzlaşılabilirlik- Hırçınlık/ Antagonizm (Agreeableness- Hostility) Öz- Denetim/ Sorumluluk- Yönsüzlük/ Dağınıklık (Conscientiousness-Undirectedness) Duygusal Tutarsızlık/ Nörotisizm- Duygusal Tutarlılık (Emotional Stability/ Neurotiticizm- Unstability) Gelişime Açıklık- Gelişmemişlik (Intelligence/ Openness to Experience- Unintelligence)) belirlenmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Psikoloji A.B.D.
