Dürtüsel satın alma ile ilişkili ailesel ve bireysel değişkenlerin incelenmesi

Planlanmamış biçimde ve değerlendirme yapılmadan gerçekleşen, kişiler üzerinde duygusal ve bilişsel sonuçları olan ani satın alma davranışları olarak tanımlanan dürtüsel satın alma yaygın tüketici davranışı biçimlerinden birisidir. Alan yazın incelendiğinde dürtüsel satın almanın tüketiciler üzerinde olumsuz yaşantılar, pişmanlık gibi olumsuz psikolojik etkiler bıraktığı görülmüştür (Rook, 1987; Wood, 1998). Buna ek olarak dürtüsel satın alma zaman ve finansal kaynak kaybına da yol açmaktadır (Vohs ve Faber, 2007). Bu doğrultuda bu proje, tüketiciler üzerinde ciddi olumsuz etkisi olabilen dürtüsel satın almayı, bu davranışın öncülleri olabilecek ebeveynlik stillerinin çeşitli bilişsel değişkenler aracılığı etki edeceğini öngören bir model üzerinden incelemeyi hedeflemektedir. Bu amaçla yaşları 17 ile 33 arasında değişen (Ort= 19.82, S= 1.58) 313 üniversite öğrencisine ulaşılmıştır. %75.7'sini kadın katılımcıların oluşturduğu örnekleme Dürtüsel Satın Alma Ölçeği (Rook ve Fisher, 1995), Ergenlerde Öz-Denetim Becerileri Ölçeği (Molainen, 2007), Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği (Sümer ve Güngör, 1999), Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği (Rosenberg, 1965) ve Demografik Bilgi Formu'ndan oluşan ölçek seti sunulmuştur. Bu doğrultuda oluşturulan model veriye iyi uyum göstermiştir, ?2(8, N = 313) = 15.67, p = .05, RMSEA = .06, TLI = .86, CFI = .95, SRMR = .03. Aracılık analizlerinin sonuçları ise anne sıkı denetim kontrolü ile dürtüsel satın alma ilişkisine özdenetimin aracılık ettiğini göstermiştir. Annenin kontrolcü ebeveynlik stili öz denetimi olumsuz ilişki göstermekte, buna karşılık öz denetim dürtüsel satın alma davranışı olumlu yönde ilişki göstermektedir. Anne kabul ilgi ve dürtüsel satın alma ilişkisine benlik saygısının aracılık ettiği model de marjinal düzeyde anlamlılık göstermiştir ( p < .10). Buna göre anne kabul ilgisi ile benlik saygısı olumlu yönde ilişkilidir ve benlik saygısı dürtüsel satın alma olumsuz yönde ilişki göstermektedir. Çalışma bulguları, dürtüsel satın alma üzerinde annenin ebeveynlik stillerinin etkisini göstermesi açısından ilk çalışmadır ve bu yönüyle dürtüsel satın alma alan yazınına özgün katkı sağlamaktadır.;Dürtüsel satın alma, ebeveynlik stilleri, benlik saygısı, öz denetim.;Impulse purchase, parenting styles, self-esteem, self-regulation.