Temsil mekânı olarak taşra ve taşrada kimliğin yeniden üretimi (Milas örneği)
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Toplumsal değişme ve modernleşme sürecinde merkez ile taşra arasındaki eşitsiz gelişim, taşraya ve taşralılığa dair oluşturulmuş olumsuz söylemle tartışılagelmiştir. Türk modernleşme pratiğinin engeli ve direnci olarak görülen taşra ve taşralılık, siyaset başta olmak üzere pek çok toplumsal sorunun nedeni olarak görülmekle birlikte merkezin taşraya bakışı da zaten dışarıda olanı dışarıda bırakmaya yönelen bir seyir izlemiştir. Şerif Mardin, 19. yüzyıldan günümüze Türkiye’deki siyasal yaşamı belirleyen bir ikilik olarak merkez-çevre ilişkisini bir kopukluk olarak ele almıştır. Sosyal bilimlerin değişik disiplinlerinde yapılan çalışmalar bu kopukluğu anlamaya ve açıklamaya yönelik olmuş, bir bölümü ise tek parti eliyle yönetilen modernleşme pratiğinin eleştirisi olarak taşradaki gelenekselliğin yeniden üretimi ile taşrayı muhafazakârların bürokratik elitlere karşı mücadelesinin bir alanı olarak ele almıştır. Öte yandan taşradaki yerel dinamiklerin güçlenip ülke kültür ortamını etkilemeleriyle yaşanan kültürel yozlaşma, bayağılaşma ve düşük beğeni düzeyi “taşralaşma” söylemini gündeme getirmiştir. Hangi taraftan bakılırsa bakılsın, bir dışarıda olma durumu söz konusudur. Özellikle son yıllarda edebiyatın ve sinemanın yeniden keşfettiği taşra gerek mekân sosyolojisi gerekse gündelik hayat sosyolojisi bağlamında sosyolojinin de ilgi ve çalışma alanına girmiştir. Taşranın temsilî bir mekân olarak, zamana ait bir kesit olarak, taşranın tanımladığı toplumsal yapı içinde oluşan ilişkiler sistemi olarak ve ileri sürdüğü anlam ve metaforlar dünyası açısından incelenmeye, çalışılmaya değer bir alan olduğu değerlendirilmektedir. Taşranın sunduğu manzara, toplumsal değişime ışık tuttuğu kadar içinde barındırdığı gündelikliği anlamamıza da kapılar aralamaktadır. Bu çalışmada taşra dinamikleri göz önüne alınarak taşra ve taşralılık yorumlanmaya çalışılmıştır. Taşra; sessizlik, sıkıntı, yalıtılmışlık, zamanın yavaş akması, gündelik hayatın durgunluğu, yoksunluk vb. ile anılmakta ve toplumsal değişime karşı kırılganlıkları da bu noktalarda yoğunlaşmaktadır. Teknolojik gelişme ile taşralının aidiyetleri silinmekte geleneksel kimlikler yeniden üretilmektedir. Araştırmanın bir ilgisi de bu yeniden üretim sürecidir. Bu araştırmanın amacı, “temsil mekânı” olarak tanımlanan taşrada gerek mekânın gerekse mekân dolayısıyla oluşmuş toplumsal ilişkilerin kimliğe etkilerini ortaya koymaktır. Modernleşme sürecinde taşrada kimlik, merkezin taşraya bakışına, ona atfettiği değerlere ve onu dışarıda bırakan politikalara rağmen ama merkezi merkez yapan enstrümanları kullanarak üretilmekte ve değişme süreci de buna bağlı olarak şekillenmektedir. Bir temsil mekânı olan taşrada toplumsal değişmenin iç ve dış dinamikleri çelişse bile kimliğin üretilmesinde ve yeniden üretilmesinde etkilidir. Toplumsal değişme ile birlikte taşra kimliğini inşa eden özellikler dönüşmekte, bu dönüşüm kimliğin üretilmesi ile ilgili süreçlere de yansımaktadır. ‘Çevre olarak taşra’nın kentleşme ve modernleşme ile bağı merkezden farklılaşma olarak belirdiği için taşrada yaşayan bireyin kendini sunumu özgün nitelikler taşımaktadır. Taşra metaforları ve taşrada simgesel süreçler hayli zengindir ve kimliğin yeniden üretiminde önemli birer rol oynamaktadırlar. Kentleşmenin taşra üzerindeki olumsuz etkilerinin gecikmeli olmasından dolayı kentlerde yaşayan ve taşra ile bağı olan kişilerin taşraya bakışı çeşitlilik göstermektedir. Uygulama alanı olarak seçilen Milas şehri, tipik bir taşra görünümü sunmaktadır. Milas örneği üzerinden taşra (Milas) ve taşralı (Milaslı) kavramları toplumsal değişimin analizcileri olarak kullanılmış ve temsil mekânının kimliğin yeniden üretilmesindeki derin etkileri betimlenmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Taşra, taşralılık, mekân, temsil mekânı, kimlik, kimliğin yeniden üretimi, gündelik hayat, modernleşme., Periphery, countryside, province, provincial, space, representation space, identity, reproduction of identity, daily life, modernization.
