Kabız çocuklar için izlem protokolü geliştirilmesi ve hasta yönetimine etkisinin incelenmesi

Bu arastırma, kabız olan çocuklar için izlem protokolü gelistirilmesi ve hasta yönetimine etkisinin incelenmesi amacıyla yarı deneysel olarak planlanmıstır. Arastırma Ege Üniversitesi Çocuk Cerrahisi Poliklinigi'nde Eylül 2008- Eylül 2010 tarihleri arasında yürütülmüstür. Arastırmanın örneklemini fonksiyonel kabızlık ve komplikasyonları sikayetiyle basvuran çalısmaya katılmaya istekli çocuklar ve aileleri (n=26) olusturmustur. Örneklem seçiminde "Olasılıksız Örneklem Teknigi" kullanılmıstır. Çalısmada; kabızlıkla ilgili uzman hekim, hemsireler ile ön görüsmeler yapılarak protokol gelistirilmistir. Kabızlık sikayeti olan çocuklar hekim tarafından muayene edildikten sonra fonksiyonel kabızlık tanısı alan çocuk ve aile protokol kapsamında bu konuda uzman hemsireye yönlendirilmistir (Arastırmacı). Hemsire tarafından çocuk ve ailenin öyküsü alınmıstır. Hasta ve aile diyetisyen ile görüstürülmüstür. Hastaya ve aileye beslenme, davranıs düzenlemesi, ilaç tedavisi, evde izlem konularında egitim verilmis, dıskılama izlem formu tanıtılmıstır. Egitim kitapçıgı ve dıskılama izlem formu verilmistir. 15. gün, 1. ay, 2. ay, 3. ay, 6. ay ve 12. ayda (Gereklilik halinde izlem arttırılmıstır) çocugun beslenme, tuvalet alıskanlıgı, ilaç tedavisi ve dıskılama izlem formu kontrol edilmistir ve gerektiginde hekim konsültasyonu ve yönlendirme yapılmıstır. Veriler; poliklinige kabızlık nedeniyle basvuran çocuklar ve çocukların ailelerinden aylık kontroller sırasında arastırmacı tarafından yüz yüze görüsme yöntemi ile toplanmıstır. Veriler arastırmacı tarafından literatür dogrultusunda gelistirilen Çocuk ve Aile Veri Toplama Formu, Protokol zlem Formu, Dıskılama zlem Formu ile toplanmıstır. Ayrıca Çocuklar çin Yasam Kalitesi Ölçegi (Ç YKÖ) ve aileler için SF- 36 Yasam Kalitesi ölçegi kullanılmıstır. Çocuklar Rome III kabızlık kriterlerine göre ilk görüsmede ve 12. ay görüsmesinde degerlendirilmistir. Veriler SPSS (Statistic for social sciences) for windows istatistik programı ile sayı, yüzde, McNemar Testi, Wilcoxon testi, Mann-Whitney U testi, Fisher's Exact testi kullanılarak degerlendirilmistir. Çocukların ilk görüsmede Rome III kabızlık kriterlerinin % 73.1'inde haftada iki veya daha az dıskılama, % 50.0'ında haftada en az bir kez dıskı kaçırma, % 76.9'unda dıskıyı tutma alıskanlıgı veya asırı istemli (iradeli) gaita tutma hikayesi, % 57.7'sinde agrılı veya güç (zor) bagırsak hareketleri hikayesi, % 53.8'inde rektumda fekal kitle varlıgı, % 42.3'ünde tuvaleti tıkayan kalın çaplı gaita hikayesi, 12. ay görüsmesinde ise % 7.7'sinde haftada en az bir kez dıskı kaçırma, % 15.4'ünde kriterlerinin bulundugu görülmüstür. Rome III kriterlerinden haftada iki veya daha az tuvalette dıskılama, haftada en az bir kez dıskı kaçırma (fekal inkontinans), dıskıyı tutma alıskanlıgı veya asırı istemli (iradeli) gaita tutma hikayesi, agrılı veya güç (zor) bagırsak hareketleri hikayesi, rektumda büyük fekal kitle varlıgı, tuvaleti tıkayan kalın çaplı gaita hikayesinin ilk ve 12. ay görüsmedeki degerleri karsılastırıldıgında istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmüstür. Rome III kabızlık kriterlerinin ilk ve 12. ay görüsmedeki toplam isaretleyen sayıları karsılastırıldıgında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıstır. Annelerin SF 36 Yasam Kalitesi Ölçek alt boyutları ilk ve 6. ay görüsme puanlarının karsılastırılması sonucunda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıstır. Çocuklar tarafından ilk ve 6. ay görüsmede doldurulan Çocuklar çin Yasam Kalitesi Ölçeginin puanları karsılastırıldıgında fiziksel saglık toplam puanları ve ölçek toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmazken, psikososyal toplam puanları arasında anlamlı fark bulunmustur. Anneler tarafından ilk görüsmede ve 6. ay görüsmede doldurulan Çocuklar çin Yasam Kalitesi Ölçeginin puanları karsılastırıldıgında fiziksel saglık, psikososyal ve ölçek toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıstır. Çocukların yasları ile ilk görüsme Rome III kriterlerinin dagılımı karsılastırıldıgında haftada iki veya daha az dıskılamanın küçük yaslarda daha çok görüldügü, haftada en az bir kez dıskı kaçırmanın ise büyük yaslarda daha fazla görüldügü istatistiksel olarak anlamlı bulunmustur. Sonuç olarak multidisipliner ekip çalısması ile bir protokol dahilinde tedavi ve bakımın saglanması bu konudaki gereksinimleri gidermede yarar saglamaktadır.;Child, Functional constipation, care protocol, nursing care.;Çocuk, Fonksiyonel Kabızlık, Bakım Protokolü, Hemsirelik Bakımı.